فتق چیست ؟

فتق چیست ؟

پزشکی . نت : امروزه مردم به بیرون زدگی کشاله ران فتق یا باد فتق می گویند . نکته اینجاست که فتق ممکن است در هرجایی از بدن  ایجاد شود . در واقع  به جابجایی اعضای بدن از جایگاه طبیعی خود فتق گفته می شود.

دکترسامان محمدی پور«دستیار جراحی عمومی»

 

 

فتق ها جدار شکم ، فتق های روده ای یا فتق مغزی نیز وجود دارد اما بیشتر مردم فتقهای کشاله ران و ناف را بیشتر می شناسند. فتق های جدار شکم انواع مختلف و علل مختلفی دارد . شایع ترین فتق جدار شکم فتق اینگوینال یا مغبنی (کشاله ران) می باشد که بیشتر در سمت راست دیده می شود. فتق های جدار شکم ممکن است در جاهای مختلف وبه اسمهای گوناگون وجود داشته باشد که در اینجا فقط به فتق کشاله ران و فتق نافی اشاره می کنم.

 

اصولا فتق های جدار شکم علل مختلفی دارند ولی به 2 گروه مادرزادی و اکتسابی تقسیم می شوند . علل مادرزادی که بیشتر به علت نقص ژنتیکی در تشکیل سیر آناتومیکی بیضه ها می باشدو در کودکان حتی موقع تولد دیده می شود و حتی ممکن است حاوی مایع نیز باشد. فتق های اکتسابی بیشتر در سنین بالاتر دیده می شود و از علل آن سیگار، فعالیت سنگین، مشکلات ریوی و سرفه های مزمن، مشکلات عضلانی، سابقه جراحی های ناحیه و ..... می باشد. البته فتق هایی که در سنین جوانی ایجاد می شود نیز ممکن است علت مادرزای داشته باشد.

 

کلا در فتق ها مسئله مهمی که باید در نظر گرفته شود آن است که محتوی فتق شامل چه ارگانها و عناصری می باشد. فتق های جدار شکم بیشتر شامل ارگانها ی داخل شکم و روده ها و امنتوم ها( چادورینه) می باشد و باید به آن دقت کرد. فرقی ندارد که فتق به چه دلیل ایجاد شده باشد بلکه باید در هر صورت تحت جراحی قرار گیرد.

 

علائمی که فتق ها ایجاد می کنند بیشتر خود را به شکل توده در ناف و یا کشاله ران نشان می دهند که اندازه های مختلفی دارد. در موارد فتق نافی توده ای گرد از وسط ناف خارج می شود که می تواند از اندازه یک گردو تا اندازه یک توپ فوتبال باشد که بستگی به مراحل فتق و نقص جدار شکم دارد.

 

از نظر آناتومیکی جدار شکم از لایه های مختلف تشکیل شده که کاملا محکم و روی هم می باشند .نقص این جداره ها به دلایلی که گفته شدباعث می شود که این احشاء شکمی به علت فشار داخل شکمی خارج شده و توسط پوست روی آن پوشیده و خود را بصورت توده نمایان کنند.

 

علامت دیگر درد است ، درد مسله مهمی است که باید به آن دقت کرد. اصولا فتق ها تابع وضعیت بیمار کوچک و بزرگ و داخل و خارج می شوند. در هنگام سرفه یا زور زدن بیرون زده و هنگام خوابیدن داخل می رود. بیشتر بیماران موقع ایستادن زیاد دچار درد مبهم کشاله ران می شوند که به علت فشار فتق می باشد.

 

بعضی اوقات فتق ها ( بیشتر در کشاله ران) ممکن است خود را با درد مبهم ناحیه نشان دهد و در معاینه توده ای لمس نشود.و بیمار باشکایت از درد مراجعه کند.

 

در مورد فتق های کشاله ران ممکن است از یک توده کوچک شروع شده و یا تا داخل کیسه بیضه پیشرفت کرده و حتی باعث بزرگ شدن کیسه بیضه ها شده و گاهی تا اندزه یک توپ بسکتبال بزرگ شود که روده های بیمار را نیز در بر گیرد

 

مسئله ای که مهم است این است که تا وقتی که این توده ها متحرک هستند مشکلی ندارند ولی گاهی این توده ها گیر افتاده و باعث درد شدید می شودکه جزء اورژانسهای پزشکی بوده و حتما باید جا انداخته شود.(باید توده بیرون زده را به محل اصلی خود باز گرداند.) البته جا اندازی فتق فقط در فتق های کشاله را ن جایز است و تا دو بار ممانعتی ندارد اما فتق های دیگر تما باید تحت عمل جراحی قرار گیرندو جا اندازی جایز نمی باشد. البته جا اندختن فتق کشاله ران هم شرایطی داردهنگامی که فتق گیر می افتد به علت انسداد روده درون آن و کاهش خونرسانی احتمال پاره شدن روده داخل فتق وجود دارد که در صورت پیشرفت این مشکل و سیاه شدن روده جا انداختن جایز نبوده و بیمار حتما باید بصورت اورژانس جراحی شود و یا هنگامیکه بعد از دو بار جا اندازی، جا نیافتاد فتق باید به صورت اورژانس جراحی شود.

 

علائم ایسکمی(کاهش خون رسانی) و کم خونی و احتمال پارگی روده شامل درد کل شکم، تب، تهوع و استفراغ شدید و عفونت خونی می باشد که بیمار حتما باید تحت جراحی قرار گیرد.

 

فتق های اینگوینال( کشاله ران) در هر موقعی که تشخیص داده شود باید تحت جراحی قرار گیرند البته به جراحی اورژانس احتیاج ندارند. ( مگر در مواردی که اشاره شد) و باید به صورت سرپایی بیمار در اسرع وقت جراحی شود. در افراد پیر که حال عمومی خوبی ندارند و شرایط عمل جراحی را ندارند می توان محافظه کارانه رفتار کرد و بیمار را جراحی نکرد. ولی در موارد اورژانس باید این بیماران نیز جراحی شوند. در مواردی هم فتق کم کم بزرگ شده و داخل کیسه بیضه شده و گیر می افتد که به مرور زمان صورت می گیرد و از این فتق ها باید ترسید.

 

محل برش فتق ها ی کشاله ران کمی پایینتر از برش آپاندیس روی شکم در هر دوطرف می باشد.

 

در موارد فتق نافی در سنین بالا حتما باید جراحی شود . در بچه ها می توان تا سن 4 سالگی صبر کرد اما در مواردی که بیش از 4 سال بماند و یا گیر بیافتد و یا قطر نقص شکمی بیش از یک انگشت باشد(یعنی نوک انگشت وارد شکم شود) باید جراحی شود.

 

فتق هایی که وارد کیسه بیضه می شوند گاهی با توده های بیضه و واریس بیضه اشتباه می شوند که در مورد شک باید حتما به پزشک مراجعه کرد.

 

پس در موارد فتق باید به پزشک مراجعه کرده و در مورد جراحی با وی مشاوره کرد تا از عوارض خطرناک تر جلوگیری شود.

 

 

سوالات شایعی که در میان مردم رواج دارد به شرح زیر است :

 

آیا بعد از عمل جراحی فتق عود می کند؟

 

بله- فتق ها ممکن است بعد از جراحی دوباره عود کنند که بستگی به تکنیک عمل جراحی دارد . ما گاهی در جراحی فتق از مش یا یک توری مصنوعی استفاده می کنیم تا مانند یک پشتیبان از فتق جلوگیری کند که گاهی باز هم عود می کند.

 

آیا فتق بند باعث بهبود فتق می شود؟

 

خیر- در موارد فتق های کشاله ران برای مدت محدودی که بیمار جهت جراحی وقت ندارد اشکالی ندارد ولی باعث درمان آن نمی باشدو استفاده دراز مدت از فتق بند ها باعث چسبندگی لایه های فتق و مشکلتر کردن جراحی می شود.

 

عوارض جراحی فتق چیست؟

 

شایعترین عارضه جراحی فتق درد ناحیه می باشد که گاهی تا یک سال باقی می ماندو آزار دهنده است. که مصرف مسکن ها و پوشیدن شورت های محکم که بیضه هارا بالا ببرد می تواند کمک کننده باشد.

 

خونریزی و بزرگ شدن منطقه از عوارض دیررس جراحی ممکن است باشد که عموما کار خاصی احتیاج ندارد و با درمان علامتی(کمپرس آب گرم و مصرف مسکن ) بهتر می شود

 

نکته اینجاست که فعالیت های سنگین را بیمار نباید بلافاصله بعد از جراحی شروع کند و احتمال عود فتق را زیاد می کند. عفو نت های زخم هم مانند هر زخم دیگر ممکن است اتفاق بیافتد . اصولا بعد از عمل جراحی فتق نباید تا 48 ساعت به زخم آب بخورد ولی بعد از آن بیمار می تواند حمام برود.

 

از عوارض دیگر جراحی فتق سوزش و خارش ناحیه می باشد که نکته مهمی نیست. در جراحی فتق ها دو طرفه در مواردی که تکنیک غلط باشد عقیمی نیز دیده می شود که بسیار نادر است . در کل ورزیده بودن عضلات شکم از عود فتق ها جلوگیری می کند . اصولا فتق های کشاله ران در افرادی که عضلات شکمی شلی دارند بیشتر دیده می شود.

 

 

پس نکاتی که باید در نظر بگیریم این است که در صورت داشتن فتق همیشه به سرعت به پزشک جراح رفته تا در باره آن مشورت انجام شود.

 

در صورت گیر افتادن فتق حتما به اورژانس برروید چون جزء اور ژانسهای جراحی می باشد. امروزه روشهای لاپاراسکوپی نیزجهت جراحی فتق استفاده می شود که از عوارض آن می کاهد و از نظر زیبایی و مشکلات محل عمل مقبولتر از روش باز می باشد.

 

البته روش لاپاراسکوپی در همه انواع هرنی ها (فتق ها ) استفاده نمی شود.

 

یکی از سوالاتی که بیشتر مردان بعد از عمل فتق دارند زمان ایجاد روابط زناشویی بعداز ا عمل فتق است که ربطی به عمل نداشته و هر وقت که بیماردرد نداشته باشد می تواند رابطه جنسی برقرار کند.

داروهایی که در بیماریهای گوارشی به کار می روند

دستگاه گوارش عملکردهای متعددی دارد ، از جمله اعمال هضمی ، دفعی ، فعالیت غددی درون ریز و برون ریز. این اعمال ، اهداف مهمی برای داروهای مختلف محسوب می شوند و بسیاری از داروهایی که در بیماری های گوارشی به کار می روند ،

الف ) داروهایی که در بیماری اسید – پپتیک تجویز می شوند

زخم و ساییدگی مخاط بخش بالایی دستگاه گوارش ، مشکلات شایعی هستند که با بازگشت مری به معده ( GERD ) ،     زخم های معده  و  دوازدهه و آسیب مخاطی مرتبط با استرس تظاهر می یبابند . داروهایی که در بیماری اسید پپتیک ( شکل 1 – 60 ) استفاده می شوند اسیدیته درون معده را کاهش داده و دفاع مخاطی را تقویت می کنند ( و یا در موارد زخم های پپتیک ، باکتری هلیکوباکتر پیلوری را ریشه کن می کنند که در بیش از 80 % بیماران مبتلا به زخم های دوازدهه دیده می شوند .

1-آنتی اسید ها –آنتی اسیدها بازهای ضعیفی هستند که با تحریک پروتون های دستگاه گوارش ، اسید معدی را خنثی می کنند و سبب تحریک عملکرد حفاظتی مخاط معده نیز می شوند . اگر این داروها با دوز بالا که برای افزایش قابل توجه PH معده ضروری است تجویز شوند ، احتمال عود زخم های پپتیک را به گونه موثری کاهش می دهند .

تفاوت عمده آنتی اسیدها ، در میزان جذب و تاثیر بر قوام مدفوع است . پر مصرف ترین آنتی اسیدها ، در ایالات متحده عبارتند از هیدروکسید منیزیم ( Mg[ OH]₂ ) و هیدروکسید آلومینیوم ( AL[ OH]₃ ) . هیچ یک از این بازهای ضعیف به میزان قابل توجهی از روده جذب نمی شوند . هیدروکسید منیزیم یک ملین قوی است ، در حالی هیدروکسید آلومینیوم تأثیر یبوست زا دارد . این داروها به شکل مجزا یا در فرآورده های ترکیبی در دسترس هستند . کربنات کلسیم و بیکربنات سدیم نیز بازهای ضعیفی هستند .  اما تفاوت آنها با هیدروکسیدهای آلومینیوم و منیزیم در میزان جذب از دستگاه گوارش است . نمک های کلسیم و بی کربنات ، به دلیل جذب از دستگاه گوارش و اثرات سیسمتیک چندان محبوب نیستند .

واژه های کلیدی
بیماری اسید پپتیک		گروهی از بیماری ها که سبب خراشیدگی یا زخم شدگی غشای مخاطی دستگاه گوارش می شوند  و از این جمله می توان GERD ، زخم های دوازدهه ، دیسپلازی غیر زخمی و گاستریت مرتبط با استرس را با نام برد .
ضد اسفراغ		دارویی که تهوع و اسفراغ را کاهش می دهد .
بیماری برگشت مواد غذایی از معده به مری ( GERD)		تحریک یا التهاب مری به علت بازگشت اسید معده که سوزش سر دل نیز نام دارد .
گاستروپارزی		فلج عضلات معده و احتمالاً دیگر نقاط دستگاه گوارش که به علت آسیب اعصاب یا عضلات گوارشی است و در دیابت و بیماری پیشرفته پارکینسون دیده می شود .
بیماری التهابی روده (IBD)		اختلال التهابی روده که بل تحریک و زخم شدگی کولون و رکتوم ( کولیت اولسراتیو ) یا کولون و سایر نواحی نزدیکتر دستگاه گوارش ( بیماری کرون ) همراه است .
سندرم رودۀ تحریک پذیر (IBS)		بیماری با منشأ ناشناخته که با حملات ناراحتی شکمی و عملکرد غیر طبیعی روده ( اسهال ، یبوست یا هر دو ) همراه است .
محرک		دارویی که حرکت را در دستگاه گوارش تحریک می نماید .
پمپ پروتون		H+ / K+ ATPase سلول جداری که انرژی ATP برای ترشح پروتون به داخل معده استفاده می کند ( شکل 1-60 ) ؛ هدف نهایی این داروها سرکوب ترشح اسید است .

1-آنتاگونیستهای گیرنده H₂ – سایمتییدین و سایر آنتاگونیستهای H₂  ( رانیتیدین ، فامویدین و   نیزاتیدین ) ، تولید اسید را مهار می کنند . این داروها در درمان GERD ، بیماری جذب معده  دیسپلازی غیر زخمی و جلوگیری از گاستریت مرتبط با استرس در بیماران بسیار بد حال موثرند . اگر چه این داروها هنوز به طور گسترده ای مورد استفاده هستند ، اما استفاده بالینی از آنها توسط سایر مهار کننده های موثرتر وبی خطر پمپ پروتون جایگزین شده است .

2-مهار کننده های پمپ پروتون – اومپرازول و سایر مهار کننده های پمپ پروتون ( اسومپرازول ، لانسوپرازول ، پانتوپرازول و رابیرازول ) سلول های پاریتال معده می باشد . این داروها بازهای ضعیف چربی دوستی هستند که پس از انتشار به کانالیکول های سلول پاریتال ، پروتون دار می شوند و غلظت آنها به بیش از 1000 برابر می رسد . در اینجا این داروهابه سولفو امیدها تبدیل می شوند که با پیوند کووالانس به پمپ پروتون متصل شده و آنزیم را به شکل برگشت ناپذیر مهار می کنند . شکل خوارکی این داروها پوشش روده ای دارد تا از غیر فعال شدن در معده مصون بمانند این داروها در کبد به سرعت متابولیزه     می شوند و نیمه عمر 1 تا 2 ساعت دارند . با این حال ، مدت اثر آنها 24 ساعت است و ممکن است 3 تا 4 روز طول بکشد تا حداکثر کارآیی ظاهر گردد .

مهار کننده های پمپ پروتون در درمان GERD و زخم معده از آنتاگونیستهای H₂ موثرتر هستند و در درمان دیسپلاری غیر زخمی و جلوگیری از خونریزی مخاطی مرتبط با استرس به همان میزان موثرند . به علاوه این داروها در درمان سندرم زولنگر – الیسون ( که معمولاً با یک تومور ترشح کننده گاسترین همراه است ) مفید هستند . عوارض جانبی این داروها نادر است ، از جمله اسهال ، درد شکمی و سردرد . درمان دراز مدت با مهار کننده پروتون ممکن است به هیپرگاسترینمی بیانجامد . با این حال ، هیچ مطالعه ای نشان نداده که این داروها احتمال بروز کارسینوئید یا سرطان کولون را افزایش می دهند . این داروها ممکن است فراهمی زیستی خوراکی ویتامین B₁₂ و برخی داروها ( مانند دیگوکسین ، کتوکونازول )را برای جذب به محیط اسیدی نیاز دارند ، کاهش دهند . بیمارانی که مهار کننده های پمپ پروتون مصرفمی کنند در معرض افزایش خطر عفونت های تنفسی و روده ای هستند .

3-سوکرالفات – سوکرالفات ( آلومینیوم سوکروز سولفات ) یک مولکول کوچک و با قابلیت حلالیت کم است که در محیط اسیدی معده ، پلیمریزه می شود . این پلیمر به بافت آسیب دیده متصل می شود و یک پوشش محافظت کننده را بر روی بستر زخم تشکیل می دهد . این دارو می تواند التیام زخم پپتیک را تسریع کند و احتمال عود را کاهش دهد . متأسفانه سوکرالفات باید چهار با در روز تجویز شود . سوکرالفات به حدی نامحلول است که اثرات سیستمیک در پی مصرف خوراکی ملاحظه نمی شود ؛ سمیت آن بسیار اندک است .

4-میزوپروستول – میزوپروستول آنالوگ PGE – 1  است که سبب افزایش محفاظت مخاطی و مهار ترشح اسید می شود . این دارو در کاهش خطر زخم در مصرف کنندگان داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی ( NSAID_S ) موثر است اما به علت نیاز به مصرف دوزهای متعدد و عوارض جانبی غیر قابل تحمل ( اختلالات گوارشی و اسهال ) به سختی تحمل می شود . .

4-بیسموت کلوئیدی – بیسموت عملکردهای متعددی دارد که از آن جمله می توان به تشکیل پوشش محافظ بر بافت غیر زخمی ، تحریک مکانیسنهای دفاعی مخاط ، اثرات ضدمیکروبی مستقیم ، و تجزیه انتروتوکسین ها اشاره نمود . بیسموت ساب سالیسیلات ترکیب غیر تجویزی بیسموت و سالیسیلات است که در ایالات متحده تجویز می شود و از دفعات دفع مدفوع و اسهال عفونی می کاهد . بیسموت رنگ مدفوع را سیاه می کند .

5-آنتی بیوتیک ها – عفونت مزمن هلیکوباکتر پیلوری در اکثر افراد مبتلا به زخم پپتیک عود کننده و غیر مرتبط با NSAID دیده می شود و ریشه کنی این ارگانیسم ، احتمال عود زخم را در این بیماران به شدت کاهش می دهد . رژیم های انتخابی مشتمل است بر یک مهار کننده پمپ پروتون به علاوه یک دوره بیسموت ، تتراسیکلین و مترونیدازول یا یک دوره آموکسی سیلین به علاوه کلاریترومایسین .

ب ) داروهایی که حرکات دستگاه گوارش را افزایش می دهند

داروهای پروکینتیک ، داروهایی هستند که تحریک دستگاه گوارش فوقانی را تحریک کرده و در موارد گاستروپارزی و تأخیر تخلیه ، موثرند . به دلیل توانایی این داروها در برخی از بیماران مبتلا GERD مفید فایده می باشد . در گذشته ، آلونیستهای کولینومیمتیک از جمله بتانکول در GERD و گاستروپارزی به کار می رفتند اما عدم دسترسی کافی به انواع دارای عوارض کم استفاده از آنها را محدود کرده است . نئوستیگمین مهار کننده استیل کولین استراز است که هنوز هم در درمان بیماران مبتلا به اتساع روده بزرگ که در بیمارستان بستری هستند ، به کار می رود . در فصل 7 در مورد کولینومیمتیک ها توضیح داده شده است . در دستگاه عصبی روده ، دوپامین عملکرد مهاری خود را بر مهار تحریک کولینرژیک انقباض عضله صاف اعمال می کند متوکلوپرامید آنتاگونیست گیرنده D₂  دوپلمین است که تحریک گوارشی را القا می کند . عملکرد  مهار کنندگی گیرنده D₂ توسط متوکلوپرامید در مغز در جلوگیری از استفراغ پس از بیهوشی به منظور جراحی و اسفراغ القا شده توسط داروهای شیمی درمانی سرطان حایز اهمیت است . مصرف مزمن متوکلوپرامید سبب علائم پارکینسونیسم ، عوارض خارجی هرمی و هیپرولاکتینمی می شود .

پ ) داروهای ضد استفراغ

داروهای مختلفی در پیشگیری و درمان استفراغ بویژه استفراغ ناشی از شیمی درمانی موثر هستند . علاوه بر متوکلوپرامید و سایر آنتاگونیستهای گیرنده D₂  دوپامین ، داروهای ضد استفراغ موثر آنتاگونیستهای 5- HT₃  (مانند اندانسترون وگرانیسترون) از جمله دیفن هیدرامین و فتوتیازین های متعدد (پرومتازین ) ، داروهای آنتی موسکارینی از جمله اسکوپولامین ، کورتیکواستروئید( دگزامتازون ) ، و آگونیستهای گیرنده کانابینوئید از جمله درونابینول ونابیلون  می باشند . آنتاگونیستهای 5- HT₃ ، اوندانسترون ، گرانیسترون ، دولاسترون و پالونوسترون در جلوگیری از تهوع و استفراغ پس از بیهوشی عمومی و بیماران تحت شیمی درمانی موثرند . آپرپیتانت ، یک داروی ضد تهوع جدید است که آنتاگونیست گیرنده نوروکینین ( NK1) 1 در ناحیه postrema دستگاه عصبی مرکزی می باشد و توسط ماده  P و سایر تاکی کینین ها  فعال می شود . آپرپیتانت برای استفاده ترکیبی با سایر ضد استفراغ ها به منظور جلوگیری از تهوع و استفراغ پس از شیمی درمانی به کار می رود . این دارو سبب خستگی ، گیجی ، و اسهال می شود . آپرپیتانت به عنوان سوبسترا و مهار کننده CYP3A4 در بسیاری از واکنش های دارویی شرکت می کند .

داروهایی که در سندرم روده تحریک پذیر به کار می روند 

سدرم روده تحریک پذیر با حملات برگشت ناپذیر ناراحتی شکمی ( درد ، نفخ ، اتساع یا کرامپ شکمی ) به همراه اسهال یا مدفوع ( یا هر دو ) تظاهر می یابد . استفاده از تدابیر درمانی به علائم بیماری بستگی دارد و شامل داروهای ضد اسهال و ملین و دوزهای پایین ضد افسردگی های سه حلقه ای به منظور درمان درد شکم    ( فصل 30 )  می باشد . داروهای آنتی کولینرژیک از جمله دی سیکلومین و هیوسیامین به عنوان داروهای    ضد اسپاسم  به منظور کاهش درد شکم به کار می روند اما تاثیر آنها به خوبی اثبات شده است . آلوسترون ، آنتاگونیست پر قدرت 5 – HT₃  است که در زنان مبتلا به IBS شدید به همراه اسهال ، به کار می رود . آلوسترون سبب یبوست شده و عوارض نادر آن از جمله یبوست شدید نیازمند بستری شدن یا جراحی و موارد بسیار نادر کولیت ایسکمیک قابل ذکر است . به همین دلیل ، استفاده از آن محدود است . هنوز مشخص نیست که آیاآنتانیستهای ضعیف تر 5 – HT₃ به عنوان داروهای ضد استفراغ ( از جمله اندانسترون ) در درمان IBS نقش دارند یا خیر . تگاسرود آگونیست نسبی گیرنده  5 – HT₄  است که تخلیه معده راتسریع نموده و سبب افزایش تحرک روده کوچک و بزرگ بدون تاثیر بر تحرک مری می شود و لذا با اقزایش ترشح کلر در کولون قوام مدفوع را کاهش می دهد . تگاسرود به منظور درمان کوتاه مدت زنان مبتلا به IBS  که یبوست دارند و درمان سایر موارد یبوست مزمن در ایالات متحده ، مورد پذیرش قرار گرفته است . بااین حال ، مصرف آن به علت عوارض قلبی عروقی متوقف شده است .

 ث ) داروهایی که در بیماری التهابی روده به کار می روند

داروهایی که در درمان کولیت اولسراتیو و بیماری کرون به کار می روند ، عبارتند از گلوکوکورتیکوئیدها   ، آنتی متابولیتهای سرکوب کننده ایمنی مانند آزاتیوپرین ، 6 مرکاپتوپورین ، متوترکسات اینفلیکسیماب ، و آمینوسالیسیلاتها ( مانند سولفاسالازین ، بالسالازید ، مسالامین ) . جذب آمینوسالیسیلاتها در پی مصرف خوراکی ، ناچیز است . این داروها 5- آمینوسالیسیلک اسید                  ( 5 – ASA ) را در روده بزرگ آزاد می کنند و این ماده ، ساخت پروستاگلاندین ها و لکوترین های التهابی را مهار می کند . سولفاسالازین ( ترکیبی از  5 – ASA و سولفاپیریدین ) عوارض جانبی متعددی دارد که ناشی از جذب سیستمیک بخش سولفاپیریدین دارو است . این عوارض وابسته به دوز هستند و عبارتند از تهوع ، ناراحتی گوارشی ، سردرد ، درد عضلانی ، درد مفضلی ، سرکوب مغز استخوان ، بی حالی ، و بیش حساسیتی شدید . سایر آمینوسالیسیلاتها که سولفاپیریدین ندارند ، به خوبی تحمل می شوند .

ج ) آنزیم های لوزالمعده

در استئاتوره ، کاهش جذب چربی همراه با افزایش دفع چربی در مدفوع روی می دهد که ناشی از ترشح ناکافی لیپاز لوزالمعده است . لیپاز لوزالمعده خوراکی ( پانکرلیپاز یا پانکراتین و قرص دایجستیو) از خوک به دست می آید ، برای درمان اختلال در جذب چربی تجویز می شود . این آنزیم در PH کمتر از 4 غیرفعال می شود ؛ لذا تا 90% از دوز مصرفی در معده نابود خواهد شد ، مگر PH با تجویز آنتی اسید یا داروهای کاهنده ترشح اسید ، بالا رود .

چ ) ملین ها

این داروها حرکات روده را با چند مکانیسم افزایش می دهند : اثر محرک بر دیواره روده ؛ افزایش حجم مدفوع که انقباض رفلکسی روده را بر می انگیزد ؛ نرم کردن مدفوع ؛ کاهش اصطکاک و لغزنده کردن مسیر عبور مدفوع در رکتوم .

جدول . مکانیسم اثر داروهای ملین

Examples	Mechanism
Psyllium , methylcellose , polycarbophil	Bulk – forming
Docusate , glycerin , mineraloil	Stool – softening
Magnesium oxide , sorbitol , lactulose ,polyethylene glycol	Osmotic
Aloe , senna , cascara ,castor oil	Stimulant
Tegaserod	5-HT4 receptor Agonist

فهرست داروها
Other Slgniflcant Agents	Other Slgniflcant Agents	Other Slgniflcant Agents
		Drugs for acid-peptic disease
Calcim carbonate	Aluminum hydroxide, magnesium hydroxide	Antacids
Famotidine, nizatidine,ranitidine	Cimetidine	H2 receptor antagonists
Esomeprazole, lansoprazole, pantoprazole, rabeprazole	Omeprazole	Proton pump inhibibtors
	Sucralfate Misoprostol Bismuth subsalicylate	Mucosal protective agents
	Teracycline, metronidazole, Amoxicillin, clarithromycin	Antibiotic for H pylori Infection
Bethanechol, neostigmine	Metoclopramide	Prokinetic drugs
		Antiemetics
Granisetron , dolasetron , palonosetron	Ondansetron	5-HT3 receptor antagonists
Promethazine , droperidole	Metoclopramidprochlorperazin	D2 receptor antagonists
Dimenhydrinate , meclizinene	Diphenhydrami	H1 receptor antagonists
	Scopolamine	Muscarinic receptor antagonists
	Dexamethason	Corticosteroids
Nabilone	Dronabinol	Cannabinoids
	Aprepitant	NK, receptor antagonists
Diphenoxylate	Loperamide	Antidiarrheal drugs
	See Table 60 - 1	Laxatives
		Drugs for IBS
	Alosetron	5-HT3 receptor antagonist      (for IBS with diarrhea )
	Tegaserod	5-HT3 receptor agonist           (for IBS with constipation)
		Drugs for IBS
Sulfasalazine , olsalazine , balsalazide	Mesalamine	Aminosalicylates
Prednisolone	Prednisone	Other anti-inflammatory
6- Mercaptopurine	Azathioprine	and immunosuppressant
	Methotrexate Infliximab	Drugs
Pancrelipase	Pancreatin	Pancreatic enzyme supplements
	Ursodiol	Bile acid therapy for Gallstones

ح ) داروهای ضد اسهال

موثرترین داروهای ضد اسهال ، اوپیوئیدها ومشتقات آنها هستند که حداکثر تاثیر ضد اسهال و حداقل تاثیر بر CNS را دارا می باشند . مهم ترین داروها در گروه اخیر ، دینفنوکسیلات و لو پرامید هستند ؛ این آنالوگ های مپریدین ، تأثیر ضد درد بسیار ضعیفی دارند . هم چنین دیفنوکسین ( متابولیت فعال دیفنوکسیلات ) به عنوان یک داروی ضد اسهال در دسترس است . دیفنوکسیلات در ترکیب با آلکالوئیدهای موسکارینی ( از جمله آتروپین ) عرضه می شود تا احتمال هر چند اندک سوء مصرف کاهش یابد . لوپرامید به شکل یک داروی منفرد و بدن نیاز به نسخه عرضه می شود .

خ ) داروهایی که ساخت سنگ های صفراوی را متوقف می کنند

برای پیشگیری از ساخت سنگ های صفراوی کلسترولی ، داروهای مختلفی عرضه شده اند ، لیکن هیچ یک از آنها به نحو چشمگیری موثر نمی باشد . این داروها عبارتند از چنودیول و اورسودیول ( که مشتقات اسیدهای صفراوی هستند ) به نظر می رسد چنودیول ، ترشح اسیدهای صفراوی را در کبد کاهش می دهد ، ولی مکانیسم اثر اورسودیول ناشناخته است .

. بیماری ریفلاکس زمانی اتفاق می افتد که اسفنکتر تحتانی مری به درستی بسته نمی شود و محتویات معده به مری سر ریز می شود یا ریفلاکس می کند. اسفنکتر تحتانی مری حلقه ای از عضلات در ته مری است که مانند دریچه ای بین مری و معده عمل می نماید. مری غذا را از دهان به معده حمل می کند.

زمانی که اسید معده سر ریز شده با آستر مری تماس پیدا می کند باعث احساس سوختن در سینه و گلو به نام سوزش سردل می شود. این مایع حتی ممکن است در عقب دهان حس شود و به آن سوءهاضمه اسید گفته می شود . سوزش سر دل گاهگاهی شایع است ولی لزوماً به علت بیماری ریفلاکس نیست. سوزش سر دلی که بیش از دو بار در هفته اتفاق بیفتد می تواند مطرح کننده بیماری ریفلاکس باشد و در نهایت می تواند به مشکلات سلامتی جدی تری منتهی شود.

هر کسی منجمله شیرخواران، کودکان و زنان حامله می توند بیماری ریفلاکس داشته باشد.

نشانه های ریفلاکس چه هستند؟ نشانه اصلی سوزش سر دل و سوء هاضمه اسید دائمی است. برخی افراد ریفلاکس بدون سوزش سر دل دارند. در عوض آنها درد در قفسه سینه، خشونت صدا یا مشکلات بلع را تجربه می کنند. ممکن است احساس گیر کردن غذا در گلو داشته باشید مانند اینکه گلویتان مسدود شده. بیماری ریفلاکس می تواند باعث سرفه خشک یا تنفس ناجور هم بشود.

ریفلاکس در بچه ها مطالعات نشان می دهد که ریفلاکس شایع است و می تواند در کودکان و شیرخواران نادیده گرفته شود. این مسئله می تواند باعث استفراغهای مکرر، سرفه و سایر مشکلات تنفسی شود. دستگاه گوارشی نابالغ کودکان معمولاً مقصر است و بچه ها در زمانی که یکساله می شوند مشکلشان بر طرف می گردد. اگر این مشکل مرتب اتفاق می افتد و باعث ناراحتی می شود آن را با پزشک کودکتان در میان بگذارید. پزشک ممکن است راهکارهای ساده ای را برای پیشگیری از ریفلاکس مانند گرفتن آروغ شیرخوار چندین بار حین شیر خوردن یا نگه داشتن شیرخواردر حالت ایستاده به مدت ۳۰ دقیقه توصیه کند. اگر کودک شما بزرگتر است پزشک ممکن است پرهیز از موارد زیر را توصیه نماید.

- نوشابه ای دارای کافئین- شکلات و نعنا - غذاهای چاشنی دار و معطر مانند پیتزا - غذاهای اسیدی مانند پرتقال و گوجه فرنگی

- غذاهای چرب و سرخ شده پرهیز از غذا خوردن دو تا ۳ ساعت قبل از خواب نیز می تواند کمک کننده باشد. پزشک ممکن است پیشنهاد کند که کودک در حالیکه سرش بلند شده است بخوابد. اگر این اقدامات کارگرنباشند، پزشک ممکن است توصیه به تجویز دارو برای کودک شما کند و در موارد نادر کودک ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.

چه عاملی باعث ریفلاکس می شود؟ هیچکس نمی داند که چرا افراد به ریفلاکس مبتلا می شوند. یک فتق ممکن است همکاری کننده باشد. فتق زمانی اتفاق می افتد که قسمت فوقانی معده ازدیافراگم یا میان پرده (دیواره ماهیچه ای که شکم را از قفسه سینه جدا می کند) بالا می زند. میان پرده ( دیافراگم) به اسفنکتر تحتانی مری کمک می کند که از بالا آمدن اسید به درون مری جلوگیری نماید. زمانی که فتق وجود دارد بالا آمدن اسید راحتتر اتفاق می افتد. فتق از این طریق می تواند باعث ایجاد ریفلاکس شود. فتق می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. بسیاری افراد سالم با لای  ۵۰ سال یک فتق کوچک دارند.

 سایر عوامل کمک کننده به ریفلاکس شامل موارد زیر است:- استفاده از الکل - اضافه وزن – حاملگی - سیگار کشیدن

بنابراین غذاهای خاصی می توانند با وقوع ریفلاکس مربط باشند شامل:

- میوه های سیترات دار – شوکولات - نوشابه های کافئین دار - غذاهای ادویه دار - غذاهای حاوی مقدار زیاد گوجه فرنگی مثل خوراک لوبیا، سس های گوجه و پیتزا

ریفلاکس چگونه درمان می شود؟

اگر سوزش سردل یا یکی دیگر از نشانه ها را برای مدتی دارید باید با یک پزشک مشورت کنید. ممکن است لازم باشد یک متخصص داخلی  (پزشک متخصص بیماریهای داخلی) یا یک فوق تخصص گوارش (پزشک متخصص بیماریهای معده و روده) را ببینید. درمان بسته به شدت ریفلاکس شامل یک یا چند تغییرزیر در شیوه زندگی یا دارو یا جراحی است.

تغییرات شیوه زندگی:

- اگر سیگار می کشید، ترک کنید.- الکل مصرف نکنید. - در صورت نیاز وزن کم کنید. - غذای کمی بخورید. - لباسهای آزاد بپوشید.

- تا سه ساعت بعد از غذا از دراز کشیدن پرهیز کنید.

- به اندازه ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر سر تخت خود را با گذاشتن قطعات چوب زیرپایه ها با لا ببرید. بالش اضافی به تنهایی کمک کننده نیست.

عوارض طولانی مدت ریفلاکس چه هستند؟

گاهی ریفلاکس میتواند باعث بروز عوارض خطرناکی شود. التهاب مری از اسید معده باعث خونریزی یا زخم می شود. به علاوه، جوشگاههای ناشی از آسیب بافتی می تواند مری را تنگ کند و باعث مشکلات بلعی شود. برخی افراد دچار مری بارِت (به کسر «ر») می شوند که در آن شکل و رنگ سلولهای مری غیر طبیعی می شود و در طول زمان تبدیل به سرطان می گردد.

در ضمن، مطالعات نشان می دهند که آسم، سرفه مزمن، و تصلب ریه می تواند ناشی از ریفلاکس باشد یا به وسیله آن تشدید شود.  

نکاتی برای به خاطر سپردن:

سوزش سر دل که سوءهاضمه اسید هم خوانده می شود، شایعترین نشانه ریفلاکس است. هر کسی که دو بار در هفته یا بیشتر دچار سوزش سر دل می شود ممکن است ریفلاکس داشته باشد. ممکن است ریفلاکس داشته باشید اما سوزش سر دل نداشته باشید. نشانه ها ممکن است  شامل صاف کردن زیاده از حد گلو، مشکلات بلع، احساس گیر کردن غذا در گلو، سوزش دهان یا درد در قفسه سینه باشد.

در کودکان و شیر خواران، ریفلاکس ممکن است باعث استفراغ مکرر، سرفه و سایر مشکلات تنفسی شود. در بیشتر نوزادان تا سال اول تولد نشانه های ریفلاکس از بین می رود.

اگر بیش از دو هفته نیاز به استفاده از ضد اسید داشته باشید باید به یک پزشک مراجعه کنید. بیشتر پزشکان می توانند ریفلاکس را درمان کنند همچنین ممکن است نیاز به مراجعه به یک متخصص داخلی داشته باشید (پزشکی که در طب داخلی تخصص دارد) یا یک فوق تخصص گوارش (پزشکی که بیماریهای معده و روده را درمان می کند)

پزشکان معمولاً تغییرات رژیم غذایی و شیوه زندگی را برای برطرف کردن سوزش سر دل توصیه می کنند. بسیاری افراد دچار ریفلاکس به دارو نیز احتیاج دارند. ضمناً جراحی نیز می تواند یک انتخاب باشد.

ساختمان و کار دستگاه گوارش

دستگاه گوارش انسان در واقع یک اندام لوله‌ای شکل بلند است که از دهان تا مقعد ادامه داشته و در هر قسمت اعمال و وظایف خاصی را انجام می ‌دهد. دهان، مری، معده، روده کوچک و روده بزرگ بخش هایی از این لوله بلند هستند که غذا از آن ها می گذرد. تقریباً تمامی قسمت‌های این لوله بسیار بلند قابلیت انجام حرکات عضلانی موجی شکلی را دارند که حرکات دودی نامیده شده و غذا را در طول لوله به جلو می ‌رانند. چند اندام مهم دیگر همچون کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا هم بخصوص با ترشح مواد مهمی به درون این لوله نقش کمکی در هضم غذا دارند. دهان در دهان که در واقع ورودی این دستگاه به شمار می ‌رود غذا جویده شده و با بزاق مخلوط می ‌شود تا راحت‌تر بلعیده شود. جویدن غذا به مدت کافی کمک بزرگی به هضم غذا در مراحل بعدی می کند.           مری غذا پس از عبور از حلق وارد یک اندام لوله‌ای شکل به نام مری می ‌شود. طول مری در افراد بزرگسال بین 23 تا 30 سانتیمتر متغیر است. قسمت مهمی از مری در گردن و قفسه سینه قرار دارد. مری با حرکات دودی و موجی شکل دیواره‌اش غذا را بلافاصله به معده انتقال می ‌دهد. در مری تقریباً هیچ عملی در رابطه با هضم غذا انجام نمی شود. در محل اتصال مری به معده یک دریچه عضلانی وجود دارد که از برگشت غذا از معده به مری جلوگیری می ‌کند.           معده معده عضوی شبیه یک کیسه است که دیوارهای عضلانی دارد. داخل این عضو کیسه‌ای شکل نیز از یک لایه بافت مخاطی پوشیده شده است که وظیفه این لایه ترشخ اسید و آنزیم‌های گوارشی است. آنزیم‌های گوارشی موادی هستند که به هضم غذا و شکستن ملکول‌های بزرگ غذا به ملکول‌های کوچکتر قابل جذب کمک می ‌کنند. معده نیز حرکات موجی شکل خاصی خود را داراست که باعث مخلوط شدن غذا با اسید و آنزیم‌های گوارشی شده و همینطور در خرد کردن و آسیاب کردن ذرات غذایی کمک می ‌کنند. در معده غذا حدود نیم تا 2 ساعت ذخیره شده و تا حدودی عملیات هضم غذا روی آن انجام می ‌گردد سپس معده با حرکات موجی شکل خود غذا را به روده کوچک که متصل به آن است تخلیه می ‌کند.           روده کوچک روده کوچک که در واقع یک لوله 6 متری پیچ در پیچ می ‌باشد بیشترین نقش را در هضم و جذب غذا ایفا می ‌کند. چند سانتیمتر اول این لوله را دئودنوم یا همان اثنی عشر گویند. 100 سانتیمتر بعدی این لوله ژژنوم و 150 سانتیمتر انتهایی روده کوچک را ایلئوم می ‌نامند. انسان برای ادامه حیات به حداقل 100 سانتیمتر از روده کوچک خود احتیاج دارد. قسمت اول یا دئودنوم به معده متصل بوده و غذا مستقیماً از معده وارد آن می ‌شود. شیره‌های گوارشی شامل آنزیم‌های هضم کننده از یک غده نزدیک به نام لوزالمعده به دئودنوم وارد می ‌شوند. صفرا هم که در واقع مایعی است که توسط کبد ساخته می ‌شود از طریق کیسه صفرا و مجرای صفراوی به داخل دئودنوم ریخته می ‌شود. خود دیواره روده کوچک هم آنزیم‌های گوارشی ترشح می ‌کند. به این ترتیب عملیات اصلی هضم غذا ابتدای روده کوچک یعنی دئودنوم شروع می ‌شود و ملکول‌های بزرگ غذا به ملکول‌های کوچک تر تبدیل می ‌شوند. همینطور که غذا در روده کوچک جلو رانده می ‌شود بیشتر و بیشتر هضم شده و آماده جذب شدن می ‌شود. از قسمت میانی روده کوچک که ژژنوم نام دارد غذای هضم شده از طریق دیواره روده کوچک به جریان خون وارد می ‌شود تا به مصرف سلول‌های بدن رسیده و یا در نقاط لازم ذخیره شود. قسمت سوم روده کوچک ایلئوم نام دارد، قسمت مهمی از جذب مواد مهمی چون کلسیم ویتامین B12 و ... در آنجا انجام می ‌شود. غذا پس از ایلئوم که قسمت انتهایی روده بزرگ می باشد از طریق یک دریچه عضلانی به روده بزرگ وارد می ‌شود.           روده بزرگ (کولون) روده بزرگ یک لوله کلفت ‌تر اما کوتاه‌تر از روده کوچک است که یک متر و نیم طول دارد. روده بزرگ را کولون نیز می ‌نامند ابتدای روده بزرگ در قسمت پایین و راست شکم شروع شده ابتدا سمت بالا می رود این قسمت کولون صعودی یا بالارو نام دارد سپس روده بزرگ عرض شکم را سمت چپ طی می ‌کند که در این قسمت کولون عرضی نامیده می ‌شود. قسمت بعدی کولون نزولی یا پایین رو است که در واقع به یک قسمت مارپیچ شکل به اسم کولون سیگموئید می ‌چسبد کولون سیگموئید هم به رکتوم رسیده و رکتوم نیز به معقد که انتهای لوله بلند گوارشی است ختم می ‌شود. وظیفه اصلی روده بزرگ جذب مجدد آب موجود در غذا و همینطور بعضی از مواد لازم دیگر است. در واقع مدفوع در روده بزرگ تشکیل می ‌شود و سپس از طریق رکتوم و مقعد به خارج دفع می ‌شود حرکت غذا در روده بزرگ هم با حرکات دودی و موجی شکل انجام می ‌گردد هر چه غذا بیشتر در کولون بماند آب آن بیشتر جذب شده و مدفوع سفت‌تر می ‌شود بعضی بیماری ها ازجمله عفونت‌ها با ایجاد التهاب و یا تولید سموم حرکات روده را سریع‌تر می ‌کنند که این خود باعث عدم فرصت کافی برای بازجذب آب و در نتیجه دفع مکرر مدفوع یا همان اسهال می ‌گردد.           کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا همان طور که در بالا گفته شد کبد، لوزالمعده و کیسه صفرا نیز از اعضای مهم گوارشی هستند. البته کبد و لوزالمعده علاوه بر اعمال مربوط به هضم غذا وظایف متعدد دیگری هم دارند. کبد در قسمت راست و بالای شکم و درست در نقطه مقابل معده ( بالا و چپ شکم ) واقع شده است. خون از تمامی دستگاه گوارش به کبد وارد شده و پس از انجام عملیات پیچیده شیمیایی و تصفیه روی آن به جریات خون عمومی بدن می ‌پیوندد. کبد در تولید صفرا نیز نقش اساسی دارد. صفرا در هضم چربی ‌ها نقش کمکی دارد. لوزالمعده که در واقع در زیر و پشت معده ابتدای روده کوچک قرار دارد قسمت مهمی از آنزیم‌های گوارشی را تولید می ‌کند که نقش بسیار مهمی در هضم چربی‌ها، قندها و پروتئین‌ها دارا می ‌باشد. کیسه صفرا کیسه ای گلابی شکل است که عمدتاً نقش ذخیره صفرا را دارد و در هنگام لزوم صفرا را به درون روده کوچک می فرستد.

نشانگان روده تحریک پذیر چیست؟

نشانگان روده تحریک پذیر یا به اختصار IBS مشکلی است که عمدتاً روده بزرگ را تحت تأثیر قرارمی دهد. روده بزرگ بخشی از دستگاه گوارش است که مدفوع را ساخته و ذخیره می نماید. کلمه نشانگان سندرم به معنای گروهی از نشانه هاست، سندرم روده تحریک پذیر از جمله نشانگان است چرا که گروهی از نشانه ها را تولید می کند. مثلاً سندرم روده تحریک پذیر باعث گرفتگی، آروق زدن، دفع گاز، اسهال و یبوست می شود.
سندرم روده تحریک پذیر ، یک اختلال شایع گوارشی است که ویژگی اصلی آن تغییر در اجابت مزاج و درد شکمی است . نکته مهم ، آن است که در سندرم روده تحریک پذیر هیچ اختلال عضو شناخته شده ای با معاینه بالینی و بررسی تشخیصی معمول یافت نمی شود و هیچ شاخص قطعی برای سندرم روده تحریک پذیر وجود ندارد .بنابراین تعریف بیماری بر اساس معیارهای بالینی ، و به تشخیص پزشک خبره گذاشته می شود .
سندرم روده تحریک پذیر یک بیماری نیست. یک مشکل عملکردی است که به این معناست که روده آنطور که باید کارنمی کند.
در سندرم روده تحریک پذیر اعصاب و عضلات روده بیش از حد حساس هستند. مثلاً زمانی که غذا
میخورید عضلات بیش از حد لازم منقبض می شوند. این انقباضات می توانند منجر به گرفتگی روده ها و اسهال حین غذا خوردن یا مدت کوتاهی پس از آن شوند. اعصاب ممکن است بیش از اندازه به کشش روده مثلاً به دلیل گاز حساس باشند. در نتیجه گرفتگی و درد ایجاد می شود.
سندرم روده تحریک پذیر می تواند دردناک باشد اما به روده آسیب نمی رساند و باعث بیماری دیگری هم
نمی شود.
آیا استرس باعث سندرم روده تحریک پذیرمی شود؟
استرسهای عاطفی باعث بروز سندرم روده تحریک پذیر نمی شود. اما در فردی که سندرم روده تحریک پذیر دارد استرس می تواند نشانه ها را آغاز کند. در واقع روده می تواند به تمام چیزها مانند غذا، ورزش و هورمونها واکنش زیاده از حد نشان دهد.
غذاهایی که نشانه های سندرم روده تحریک پذیررا ایجاد میکنند شامل محصولات لبنی، شوکولات، الکل، کافئین، نوشابه های کربناتی و غذاهای چرب است.
زنانی که سندرم روده تحریک پذیر دارند علائمشان در طی دوره قاعدگی بیشتر می شود.
نشانه های سندرم روده تحریک پذیر چیست؟
علائم اصلی سندرم روده تحریک پذیر موارد زیر است:
- دردهای کرامپی در ناحیه معده
- اسهال و یبوست دردناک
بیشتر افراد اسهال یا یبوست هر کدام را دارند اما بعضی هر دو را دارند.
سایر نشانه ها عبارتند از :
- بلغم در مدفوع
- شکم متورم یا باد دار
- احساسی نا تمامی دفع
تظاهرات بالینی
IBSبیماری جوانان است و اغلب مبتلایان ، در سنین کمتر از ?? سالگی به سر می برند ولی ممکن است افراد مسن نیز درگیر شوند . زنان ، ? تا ? برابر مردان به این بیماری مبتلا می شوند . شایع ترین شکایت بیماران ، درد شکم همراه با تغییر اجابت مزاج به صورت یبوست ، اسهال یا هر دو است . درد در IBS می تواند در قسمت های مختلف شکم احساس شود . ممکن است در قسمت بالای شکم ، پایین شکم یا پهلوها حس شود . معمولاً درد ، دوره ای است و با دوره های تشدید یا تخفیف همراه است اما در بعضی بیماران ، درد دائمی می شود . شدت درد ممکن است خفیف و قابل تحمل باشد یا آن قدر شدید باشد که فرد به طور دوره ای توان رفتن به سرکار را نداشته باشد . به هر حال درد شکمی تقریباً در تمامی بیماران فقط در ساعات بیداری وجود دارد و غالباً با مصرف غذاهای خاص یا استرس عاطفی افزایش می یابد و به عکس با دفع گاز یا مدفوع کاهش پیدا می کند .
تغییر اجابت مزاج
شایع ترین نشانه بالینی IBS است . مهم ترین حالت ، یبوست همراه با اسهال و به صورت متناوب ، و به صورت دوره ای است .
یبوست ممکن است دوره ای باشد اما در نهایت ، پایدار و مقاوم به مسهل هامی شود .همچنین اغلب بیماران احساس دفع ناکامل مدفوع دارند در نتیجه تند تند به دستشویی می روند و زور زدن های یپاپی آنان سبب ایجاد مشکلاتی در راست روده و مقعد می شود .اسهال در بیماران ممکن است نشانه اصلی باشد .اسهال به صورت حجم های کوچکی از مدفوع شل است .در اصل اغلب حجم مدفوع زیاد نشده اما بیمار به طور مکرر برای دفع آن باید به دستشویی برود .اسهال شبانه در این بیماران هرگز دیده نمی شود و اگر فردی اسهال شبانه داشت حتماًپزشک به مشکلات عضوی فکر می کند .
اسهال ممکن همراه با دفع مقادیر زیاد بلغم و ترشحات چسبناک ( شبیه خلط سینه ) همراه باشد و در پاره ای از موارد بلغم و نه اسهال ، شکایت اصلی بیماران را تشکیل می دهد . خونریزی همراه مدفوع هرگز در IBS دیده نمی شود مگر بیمار به دلیل اشکال دفعی ، همزمان بواسیر یا شقاق داشته باشد . به هر حال در صورت وجود خون در مدفوع ، همیشه بیمار و پزشک باید مراقب وجود بیماریهای عضوی باشند و بررسی بیشتری انجام گیرد .
اسهال در IBSهمراه با سوء جذب مواد تغذیه ای نیست و باعث کاهش وزن نمی شود بنابراین در صورت همراهی کاهش وزن در بیمار مبتلا به اسهال باید به تشخیص IBS شک نمود .
اتساع شکم ، نفخ ، آروغ زدن یا دفع گاز زیاد از مقعد شکایت شایع بیماران مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر است .مطالعات نشان می دهد که در واقع در اغلب بیماران ، گازهای روده ای افزایش نیافته اند بلکه حساسیت بیش از حد بیمار به مقدار اندک گاز باعث احساس بیش از حد گاز در روده شده است .
شکایات گوارشی فوقانی
بسیاری از بیماران از سوء هاضمه ، سوزش سردل ، تهوع و استفراغ شکایت دارند .گرچه خود IBSممکن است دستگاه گوارش فوقانی را درگیر نماید اما این علائم ممکن است نشانه وجود همزمان زخم یا جریان بیش از حد اسید از معده به مری باشد و ممکن است در مواردی پزشک انجام بررسی دستگاه گوارشی فوقانی را لازم  بداند .

آیا کولیت عصبی همان سندرم روده تحریک پذیر است ؟
اصطلاح کولیت نشانگر وجود التهاب در کولون است ، در صورتی که در بیماری IBSهیچ اختلال عضوی مشخص ( از جمله التهاب کولون ) وجود ندارد بنابراین این کلمه یک غلط مصطلح است ، باید از عنوان آن خودداری کرد .
آیا بیماران دچار IBS مشکل روحی - روانی دارند ؟
بیماری مشخص روانی در بیماران IBS  یافت نشده اما افراد مبتلا به IBS اغلب افرادی حساس و زودرنج هستند و بیش از سایر افراد ، به استرس های عاطفی - روانی حساسیت نشان می دهند . اضطراب و افسردگی در بیماران  IBS شایع تر است و در پاره ای از موارد نیاز به مشاوره با روانپزشک وجود دارد . از طرفی سابقه آزارهای جسمی ، روحی و جنسی در افراد مبتلا به IBS بیشتر از سایر افراد دیده می شود .
علائم روانی غیر طبیعی در ??%مبتلایان به IBS ( ثبت شده است) اما هیچ تشخیص روانی خاص غالب نمیباشد.
وجود ارتباط بین آزار های جنسی یا فیزیکی قبلی و ایجاد IBS نیز گزارش شده است.
اشکال آزار های جنسی همراه با IBS عبارتند از:
تهاجم کلامی,عملکرد های نمایشی(exhibitionism) , آزار جنسی, لمس جنسی, تجاوز.
رابطه علتی بین IBS و آزار های فیزیکی و جنسی شناخته نشده است. اما ممکن است آزار های فیزیکی و جنسی موجب توجه بیش از حد به ادراک حسی بدن در سطح مغزی و حساسیت بیش از حد احشائی در سطح روده شود.
بنابراین بیماران مبتلا به IBS اغلب افزایش در فعالیت حرکتی روده بزرگ وروده کوچک نسبت به محرک های گوناگون و تغییر در حس احشائی همراه با افت آستانه درک حسی را نشان میدهند. همه این ها ممکن است از اختلال در تنظیم مغزی ناشی شود.
سندرم روده تحریک پذیر چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک از روی نشانه ها مشکوک می شود که شما ممکن است سندرم روده تحریک پذیر داشته باشید. اما پزشکان ممکن است آزمایشات پزشکی برای اطمینان از اینکه شما بیماری دیگری که باعث ایجاد نشانه ها شده است را ندارید انجام دهد.
آزمایشات پزشکی برای سندرم روده تحریک پذیر:
معاینه بالینی
آزمایشات خونی
تصویر اشعه X از روده ها: این آزمایش تنقیه باریوم یا «مجموعه گوارش تحتانی» خوانده می شود. باریوم مایع غلیظی است که باعث می شود روده ها در تصویر بهتر دیده شوند. قبل از گرفتن عکس پزشک از طریق مقعد این مایع را وارد روده شما می کند.
آندوسکوپی: پزشک یک لوله نازک را در روده شما وارد می کند. این لوله دوربینی در خود دارد و بنابراین پزشک می تواندداخل روده شما را نگاه کرده و مشکل را پیدا کند.
برای بیمار مبتلا به IBS چه باید کرد ؟
مهم ترین مسآله در تشخیص IBSافتراق دادن آن از بیماریهای عضوی با علائم مشابه است . بیماریهای عضوی مثل سوء جذب یا بیماری التهابی روده می توانند ایجاد اسهال خونی کنند و با توجه به درمان کاملاً متفاوت این بیماری ها با IBS ، باید بتوان به دقت آنها را از IBS تفکیک کرد . در بیماریهای عضوی کاهش وزن ، تب ، دفع خون یا اسهال شبانه ممکن است وجود داشته باشد که به هیچ وجه در IBS دیده نمی شود . همچنین شروع بیماری در سنین بالاتر از?? سال ، سیر پیشرونده بیماری یا عدم قطع اسهال با وجود ناشتا ماندن طولانی میتواند به نفع بیماری عضوی باشد و نیاز به پیگیری و بررسی دقیق دارد و باید بیمار برای معاینه دقیقه به پزشک متخصص گوارش مراجعه کند و در صورتی که پزشک در شرح حال و معاینه بالینی نکته ای به نفع اختلال عضوی پیدا نکرد ، برای اطمینان خاطر ، بعضی از آزمایش های اولیه شامل شمارش تعداد سلول های خونی ، سرعت رسوب گلبولی ، تست های کارکرد تیروئیدآزمایش کامل مدفوع ممکن است ضرورت پیدا کند .
در اغلب بیماران ، انجام رکتوسیگموئیدوسکوپی ( مشاهده قسمت انتهایی دستگاه گوارش تحتانی با آندوسکوپ مخصوص )به همراه نمونه برداری از این ناحیه الزامی است .بسته به نظر پزشک ممکن است روش های تشخیصی دیگر مثل رویت دستگاه گوارش فوقانی با آندوسکوپ ، رویت کل دستگاه گوارش با کولونوسکوپ یا عکسبرداری از کل روده باریک ضروری باشد و در بعضی موارد ، سونوگرافی شکم یا آزمایشات اختصاصی تر مدفوع یا خون توصیه می شود .
درمان چیست؟
IBS درمان ندارد اما می توانید کارهایی انجام دهید که نشانه ها را برطرف کنید. درمان می تواند شامل موارد زیر باشد:

تغییر رژیم غذایی
دارو
رهایی از استرس
مهم ترین مساله در درمان بیمار آن است که بیمار اطمینان حاصل کند که بیماری وی خطرناک نیست ، علامتی به نفع بدخیمی وجود ندارد و سیر بیماری ، پیشرونده نیست ، ارتباط صحیح پزشک با بیمار ، مهم ترین نکته در درمان مناسب بیمار است .در قدم بعدی باید به بیمار گوشزد کرد که از مصرف غذاهایی که علامت های وی را تشدید می کند خودداری کند ، قهوه ، کلم ، نخود ، لوبیا و بادمجان بعضی از این غذاها هستند .در بعضی از بیماران ، شیر و لبنیات باعث تشدید علائم بیماری می شوند که باید به بیمار گوشزد کرد که شیر بدون لاکتوز مصرف کند .
در بیمارانی که یبوست شکایت غالب است ، مصرف غذاهای پرفیبر با داروهای افزاینده حجم مدفوع مثل سبوس یا پسیلیوم می تواند مفید باشد اما در بعضی بیماران این داروها باعث افزایش نفخ و اتساع شکم می شوند .
در بیمارانی که اسهال ،‌ شکایت غالب است مصرف اندک داروهای ضداسهال مثل دیفنوکسیلات یا لوپرامید می تواند مفید باشد اما درمان با این داروها باید به عنوان یک درمان موقت تلقی شود و رژیم غذایی جایگزین آن شود .
داروهای آنتی کلی نرژیک می توانند نشانه هایی چون درد را به طور موقت برطرف کنند . بهترین اثر آنها زمانی ظاهر می شود که قبل از درد قابل پیش بینی ( مثلاً دردی که به دنبال غذاخوردن ایجاد می شود ) مصرف شوند . دی سیکلومین و هیوسین از این دسته هستند .
ممکن است مجبور باشید ترکیبی از کارها را انجام دهید تا ببینید کدام یک برای شما بهتر است.

تغییر رژیم غذایی
بعضی غذاها IBS را بدتر می کنند.
در اینجا برخی غذاها که نشانه ها را ایجاد می کنند آورده شده اند:
غذاهای چرب مانند سرخ کردنی ها
محصولات لبنی مانند پنیر یا بستنی
شوکولات
الکل
کافئین (در قهوه و بعضی نوشیدنی ها یافت می شود)
نوشیدنی های کربنات دار مانند سودا
اگر غذاهای خاصی علائم را باعث می گردند، باید مصرف آنها را متوقف کنید یا کمتر مصرف کنید.
برای آنکه بدانید کدام غذاها مشکل ساز هستند، این اطلاعات را یادداشت کنید:

- در طول روز چه می خورید
- چه نشانه هایی دارید
- چه وقت این نشانه ها اتفاق می افتند
- چه غذاهایی همیشه باعث می شوند شما احساس بدی داشته باشید
یادداشتهای خود را نزد پزشک ببرید که ببینید آیا باید مصرف برخی غذاها را متوقف کنید یا خیر
برخی غذاهاIBS را بهتر می کنند:
الیاف علائم IBS را کمتر می کنند. بخصوص در مورد یبوست چرا که الیاف مدفوع را نرم، حجیم و سهل الدفع می کند. الیاف در سبوس، نان، غلات، لوبیا ، میوه ها و سبزیها یافت می شوند.
در اینجا مثالهایی از غذاهای الیاف دار آورده می شود:
میوه ها  سبزیجات نان غلات و حبوبات
سیب
هلو و شفتالو بروکلی خام
کلم
هویج خام
نخود لوبیا
نان کامل
غلات کامل
غذاهای الیاف دار را آهسته آهسته به غذای خود اضافه کنید تا بدنتان به آنها عادت کند. الیاف زیاد در یک مرحله می تواند باعث ایجاد گاز شود که نشانه ها را در شخص دچار IBS آغاز می کند.
در کنار خوردن غذاهای دارای الیاف بیشتر پزشک به شما خواهد گفت که قرصهای دارای الیاف مصرف کنید یا آب همراه با پودرهای خاص پر فیبر استفاده کنید.
میزان غذایی هم که مصرف می کنید اهمیت دارد.
غذای پر حجم می تواند باعث دل درد و اسهال در افراد دارایIBS   شود. اگر این اتفاق برای شما می افتد سعی کنید ? یا چهار غذای کم حجم در طول روز مصرف کنید یا غذای سه وعده ای معمول خود را استفاده کنید ولی در هر وعده کمتر مصرف کنید.

دارو
در صورت لزوم، پزشک برای کمک به برطرف شدن نشانه ها دارو تجویز می کند:
مسهل ها: برای درمان یبوست
ضد اسپاسم ها: برای کاهش انقباضات روده ای
داروهای ضد افسردگی  برای کمک به آنها که دردهای شدید دارند.این داروها غیر از تأثیر بر اختلالات خلق می توانند در کاهش درد بیمار بسیار مؤثر باشند و ممکن است در کاهش علائم مربوط به نفخ ، اسهال یا یبوست هم نقش بسزایی داشته باشند ، البته انتخاب نوع دارو کاملاً به تجربه پزشک معالج و بر اساس علامت غالب بستگی دارد .
باید از راهنمایی های پزشک خود را در هنگام مصرف این داروها پیروی کنید. در غیر اینصورت ممکن است به آنها وابستگی پیدا کنید.
رهایی از استرس
آیا استرس نشانه ها را تحریک می کند؟ یادگیری کاهش استرس می تواند کمک کننده باشد. با استرس کمتر، دل درد های کمتری خواهید داشت. در ضمن کنترل نشانه ها برایتان راحتتر خواهد شد. ممکن است نیاز باشد فعالیتهای مختلفی انجام دهید که ببینید کدام یک برایتان بهتر کار می کند.
نکاتی برای به خاطر سپردن
-IBS  یک اختلال عملکردی است که در آن روده آنطور که باید کار نمی کند.
- IBS می توند باعث دل درد نفخ گاز اسهال و یبوست شود.
- IBS به روده آسیب نمی زند.
- پزشک IBS  را بر اساس نشانه های شما تشخیص می دهد. ممکن است برخی آزمایشات را برای رد کردن سایر نشانه ها انجام دهید.
- استرس باعث بروز IBS  نمی شود اما می تواند نشانه را آغاز کند.
- غذاهی چرب، محصولات لبنی،  شوکولات، کافئین، نوشابه های کربنات دار و الکل می تواند نشانه ها را آغاز کنند.
- خوردن غذاهای الیاف دار و خوردن غذاهای کم حجم می تواند نشانه ها را کاهش دهد.
- درمان IBS می تواند شامل دارو، رهایی از استرس یا تغییر عادات غذایی باشد.

زخم معده

ائمه ی معصومین(علیه السّلام) می فرمایند: "معده خانه ی همه ی دردهاست و پرهیز، ریشه ی همه ی درمان هاست".
امام هادی(علیه السّلام) می فرمایند :"گوشت نمک سود خشک شده، بد گوشتی است، زیرا در معده از هم باز می شود، هر بیماری را برمی انگیزد، هیچ سودی در برندارد و تنها زیان می رساند".

تعریف زخم معده

اولسر پپتیک (peptic ulcer disease) به معنی نوعی آسیب خوش خیم به مخاط و زیرمخاط دستگاه گوارش می باشد . معمولا بین ترشح اسید معده و این آسیب ارتباط وجود دارد ولی امروزه عامل اصلی این زخمها را وجود و تکثیر باکتری هلیکوباکتر پیلوری می دانند که از راههای مختلفی از جمله آسیب به لایه محافظ مخاط معده موجب ایجاد اولسر پپتیک می شود، لذا درمان اصلی یک درمان آنتی بیوتیکی است.شیوع این بیماری ۶ تا ۱۵ درصد است. بسته به محل آسیب مخاطی ما زخم معده یا دوازدهه را داریم . زخم معده اغلب همراه با زخم دوازدهه است و در مردان سیگاری ، میانسال یا مسن ، با گروه خونی O و پراسترس بیشتر دیده می شود.زخمهای معده با سرعت کمتری از زخم اثنی عشر التیام می‌یابند ، بیشتر احتمال بدخیمی دارند و اغلب همراه با التهاب معده ( گاستریت ) هستند. علایم بیماری درد ناحیه فوقانی شکم (اپی گاستر) و سوزش سردل، سوئ هاضمه ،و وجود خون در مدفوع می باشد .معمولا درد مدت کوتاهی پس از مصرف غذا یا در زمان گرسنگی ایجاد می شود . عکس رادیوگرافی پس از بلع باریم و آندوسکوپی در تشخیص ممکن است مفید باشد .اکثر زخمها کوچک هستند (با قطر کمتر از 2 سانتیمتر) .پراکندگی زخمهای پپتیک معده معمولا در آنتر (ابتدای معده) است.

زخم معده در کشور ما چقدر شیوع دارد؟

زخم معده کلا بیماری نادری است؛به طوری که در ایران از هر 100 نفر،یک نفر مبتلا به این بیماری است و اغلب افراد به سوء هاضمه دچارند و می‌توان گفت که 80 درصد افرادی که سوءهاضمه دارند به ریفلاکس مبتلا هستند.بیماری ریفلاکس یا بازگشت موادغذایی زمانی اتفاق می‌افتد که دریچه تحتانی مری به خوبی بسته نمی‌شود و محتویات معده به مری بازمی‌گردد.وقتی اسید معده با لایه پوشاننده مری تماس پیدا می‌کند باعث احساس سوزش سردل می‌شود. این مایع حتی ممکن است در عقب دهان حس شود و حالت ترش‌کردن را به وجود بیاورد.به علاوه،‌درد در قفسه سینه،خشونت صدا یا مشکلات بلع و حتی ترش کردن،تلخی دهان و احساس سنگینی بعد از خوردن غذا نیز ممکن است اتفاق بیفتد.

علتش چیست؟

علت عمده زخم و کلاً ناراحتی های معده به دو موضوع کلی منتهی می شود؛ یکی همان عدم رژیم وبرنامه غذایی و دوم فکر و ناراحتی و این قبیل فشارها که عضلات وماهیچه های معده را دچار مشکل نموده و تحت تأ ثیر قرار می دهد، بطوری که کار سیستم جهاز هاضمه را مختل نموده ودر نتیجه باعث زخم معده ووضع بد اثنا عشر و ورم معده خواهد شد؛ ازباب نمونه افسردگی باعث کوچک شدن غده ای می شود که درقسمت تحتانی مغز سر قرار دارد که کار تقویت قوای جنسی هم به همین عنصر حیاتی ربط دارد، هرچه این عنصر براثر نگرانی کوچک شود به همان اندازه اشتها وشهوت کاهش پیدا می کند که اگر شدت وادامه پیدا کند، شهوت واشتها به طور کلی قطع خواهدشد .
غذای بیش از حد, چند غذا را با هم خوردن, مصرف ترشیهای حّاد به خصوص در زمانی که معده خالی است ونیز غذاهای زیاد ثقیل و عدم تحرکات بدنی لازم برای هضم غذا , واز طرف دیگر مصرف نوشابه به خصوص اگر گرم و زیاد مصرف شود و نیز بین و بعد از غذا بلافاصله آب نوشیدن, مصرف زیاد داروهای اسیدی وشیمیایی مانند داروی ضد یبوست , ضد کرم و انگل , تخم مرغ برای افراد در سن بالا به خصوص اگر شب باشد، همه خطرناک و از عوامل مهم پیدایش زخم معده ویا تشدید آن می شوند. به هرصورت به آنچه اشاره شد، روی هم رفته معده سالم را دچار مشکل می کنند و در مواردی که علل دیگر ضمیمه می شود، سر از زخم معده ... در می آورد, زخم معده وقتی شروع شد مگربارژیم غذا به شود آن را درمان کرد و الا تا آخر عمرعلاوه بر درد ورنج، خود آن بستری می شود برای انوا ع بیماریهای دیگرمانند ضعف عمومی که درمواردی بستر می شود برای وسواسی درافرادی که مسستعد آن هستند، کم خونی که اگر مزمن شود سر از کمی خونی وراثتی در خواهد آورد، افت قوای جنسی که اگر معالجه نشود سراز در گیری خانوادگی وطلاق در خواهد آورد که دو مورد آن را، در کارشان بودیم ویکی به طلاق منجر شد، ونیز بیحالی، ناتوانی درمقابل کارها به خصوص کارهای فکری، کم حوصلگی که سراز تند مزاجی وزود عصبانی شدن در می آورد... ، کاهش دید وتنبلی چشم ، اختلا لات خوابی ، یبوست که اگر زود برطرف نشود خود بستر پنجاه در صد بیماریها ست ، از دست دادن نشاط وخورسندی، بی علا قگی نسبت به عبادات... که به توضیح نیاز دارند تامعلوم شود زخم معده چگونه بستر پیدایش و رشد این ها می گردد وبه کجاها که سر درنمی آورد!؟
وآنچه کارزخم معده را مشکل دار تر وسختر وماندگار تر می کند نگرانی، افسردگی, کار فکری زیاد سنگین و استراحت نکردن در فواصل کار، وعصبانیت ...می باشد. درمیان عوامل مذکور ازهمه بد تر افسردگی وعصبانیت است که اگر شدید با شند اشتها وشهوت بطور کلی قطع می شوند . دلیل اصلی ریفلاکس مشخص نیست اما ممکن است فتق هیاتال باشد؛یعنی وقتی قسمتی از بخش فوقانی معده از دیافراگم یا پرده ماهیچه‌ای که شکم را از قفسه سینه جدا می‌کند،بالا بزند و این پرده به دریچه تحتانی مری فشار وارد کند، سبب بازگشت اسید معده به مری شود.مطالعات نشان داده‌اند که مصرف الکل،چاقی،بارداری،سیگار،خوردن میوه‌های ترش، نوشابه‌های گازدار،غذاهای پرادویه و حتی خوابیدن بلافاصله پس از مصرف غذا می‌توانند موجب ریفلاکس شوند.

علائم زخم معده چیست ؟

وقتی پرزها های معده دچار فرسایش شوند همین که غذا وارد معده می شود، دروقت هضم غذا، ما احساس درد می کنیم واگر وضعیت شدید باشد وقت گرسنگی، چون معده اسید می ریزد، شروع به درد می کند که توصیه می شود همین که احساس گرسنگی کردند تا درد نگرفته غذا بخورند ولی کم که معده توان هضم را داشته باشد. درپی تحقیقات به عمل آمده، جدیداً ، سفارش می کنند در 24 ساعت چند نوبت غذا صرف شود که هم انسان راحت باشد وهم زود وبدون این که به معده فشار وارد شود، غذا کاملاً هضم شود؛ ونیز بعد از صرف غذا اگر غذا زیاد, ثقیل , آبکی... باشد معده دچار درد, سوزش شدید و ترش کردن می شود، هر وقت بعد از غذا احساس سنگینی ودلدرد، همراه با سوزش و ترش شدن می کنیم، دلیل بر زخم معده است؛

هلیکوباکتر و زخم معده

در اکثریت قریب به اتفاق زخمهای معده میتوان هلیکوباکتر را دید. در واقع ضعف لایه مخاطی محافظت کننده معده توسط هلیکوباکتر میتواند زمینه ساز بروز زخم معده محسوب شود. البته استفاده از داروهای غیر استروئیدی غیرالتهابی موجب عدم تشخیص هلیکوباکتر و پنهان شدن آن میگردد. برای شناخت دقیق عامل ایجاد کننده زخم معده می بایست بیوپسی کاملی از مخاط معده تا زخم مذکور در یک محل معین صورت پذیرد. بیوپسی در هنگام خونریزی معده به سبب حضور خون انجام ناپذیر یا سخت می باشد. تست بیوپسی اوره آز عموما در چنین مواردی استفاده می شود با این حال استفاده از داروهای ضد زخم میتواند با این تست تداخل داشته باشد. در کسانی که سابقا مبتلا به زخم معده بوده اند استفاده از آندوسکوپی یا رادیولوژی و در کنار آنها تست سرولوژی برای شناخت هلیکوباکترالزامی است. زخمهای معده در 60 تا 80 % موارد آلودگی به هلیکوباکتر قابل مشاهده اند.

با تغییر رژیم غذایی و عادات تغذیه ای می‌توان این مشکل را برطرف کرد؟

بله،حتی‌المقدور از خوردن غذاهای آماده یا همان فست فودها اجتناب کنند.مصرف میان‌ وعده‌های ناسالمی چون چیپس و پفک، غذاهای تند،شور و پرادویه را به حداقل برسانند.از مصرف چای فراوان و پررنگ بپرهیزند و غذاهای چرب نخورند.سعی کنند تعداد وعده‌های غذایی‌شان را افزایش داده اما حجم غذا را در هر وعده به حداقل برسانند.از خوردن سس گوجه‌فرنگی،میوه و سبزی‌های ترش و شور جداً خودداری کنند.در ضمن،کاهش وزن،ترک سیگار و عدم مصرف الکل هم در کنترل علایم این اختلال بسیار کمک‌ کننده‌اند.این افراد باید از دراز کشیدن بلافاصله پس از غذا اجتناب کرده و هنگام خوابیدن از بالش بلندتری استفاده کنند،در ضمن،نوشیدن نوشابه‌های گازدار،شکلات و غذاهای چاشنی‌دار و معطر مثل پیتزا و پرتقال برای این افراد مناسب‌ نبوده و باید به منظور کنترل بیماریشان، مصرف آنها را محدود کنند.

موادی که در بهبود زخم معده موثرند:

1-عسل به دلیل خاصیت ضد التهابی با کاهش غلظت اسید معده از ایجاد زخم‌های معده جلوگیری می‌کند. مقادیر جزئی عسل حاوی گلوکز و فروکتوز است و به علت کم بودن رطوبت و فعالیت آب آن، مانع از رشد میکروبی، قارچی و به خصوص باکتریها می‌شود اسیدیته کم عسل به دلیل وجود «اسید گلوکورونیک» سبب بروز خاصیت ضد باکتریایی آن شده و در صورت رقیق شدن با آب به دلیل وجود آنزیم «گلوکز اکسیداز» باعث آزاد شدن «پراکسید» شده اثر ضد میکروبی خود را ایجاد می‌کند.
2- مصرف عصاره برگ کلم در درمان و پیشگیری از زخم معده موثر است,عصاره برگ کلم به مقدار 100‌میلی‌گرم در کیلوگرم ، بیشترین اثر را در پیشگیری از زخم معده ناشی از آسپرین دارد.عصاره این گیاه با کاهش ترشح اسید معده و تحریک ترشح بی ‌کربنات ‌سدیم در محیط معده، در بهبود و پیشگیری از زخم معده موثر است.از مهم‌ترین کاربردهای برگ کلم در طب سنتی، استفاده از آن برای بهبود دردهای دستگاه گوارش است.
3-بابونه بجنوردی دوای درد امراض گوارشی است. یکی از مهمترین خواص این گیاه درمان زخم معده و ورم معده است که این امراض به وسیله این گیاه به آسانی التیام می‌یابد. همچنین بابونه تقویت کننده اعصاب نیز می‌باشد.برای تسکین درد معده چند قاشق چای‌خوری از گیاه بابونه را در یک لیوان آب‌جوش دم کرد و صبح ناشتا آن را به مدت دو هفته میل کرد.
4-« کاربنوکسلون » دارویی است که از ریشه گیاه « شیرین بیان » تهیه می شود و در گذشته برای درمان زخم معده از آن استفاده میشده است.
5- میوه موز علاوه بر طعم و بوی خوش خواص غذایی فراوانی دارد و در مواردی چون درمان زخم معده و خون سازی موثر است.موز به علت اثر آنتی اسیدی که دارد از زخم معده و اثرات ناشی از آن جلوگیری میکند. موادی که در موز وجود دارد با کمک فعالیت سلولهایی که در دیواره معده قرار دارند سبب تولید یک لایه موکوزی ضخیم ممانعت کننده از اثر اسید معده میشود.ترکیبات دیگر موجود در موز که به آنها بازدارنده پروتئاز میگویند به از بین بردن باکتریهای موجود در معده که ثابت شده عامل اولیه در زخم معده هستند کمک میکنند.
6- نان سنگک اگر برشته شده باشد نیز خوب است کسانی که زخم معده مزمن دارند اگر بتوانند نان خانگی بپزند وتازه تازه هم بخورند بهترین راه مبارزه با این پدیده بیماری زا است.

بیماری ریفلاکس یا ترش کردن

مری غذا را از دهان به معده حمل می کند .  احساس سوزش در قسمت تحتانی قفسه سینه همراه با ترش کردن و احساس تلخی در دهان و گلو را "سوزش سر دل" می‌گویند.به این بیماری، "بازگشت اسید معده به مری" یا "رفلاکس معده" نیز گفته می‌شود. بیماری ریفلاکس زمانی اتفاق می افتد که اسفنکتر تحتانی مری به درستی بسته نمی شود و محتویات معده به مری سر ریز می شود یا ریفلاکس می کند. اسفنکتر تحتانی مری حلقه ای از عضلات در ته مری است که مانند دریچه ای بین مری و معده عمل می نماید. 

سوزش سر دل می‌تواند بعد از خوردن یک غذای سنگین یا در هنگام خواب برای مدت چند دقیقه یا چند ساعت احساس شود. زمانی که اسید معده سر ریز شده با آستر مری تماس پیدا می کند باعث احساس سوختن در سینه و گلو به نام سوزش سردل می شود. این مایع حتی ممکن است در عقب دهان حس شود و به آن سوءهاضمه اسید گفته می شود. سوزش سر دل گاهگاهی شایع است ولی لزوماً به علت بیماری ریفلاکس نیست. سوزش سر دلی که بیش از دو بار در هفته اتفاق بیفتد می تواند مطرح کننده بیماری ریفلاکس باشد و در نهایت می تواند به مشکلات سلامتی جدی تری منتهی شود.  

علت بیماری ریفلاکس بسته نشدن دریچه ی بین مری و معده است؛ در نتیجه اسید معده به سمت مری برمی گردد، یعنی همان " ترش کردن غذا" و این اسید، مری را تحریک می کند و سبب درد و سوزش سر دل می‌شود. هر کسی منجمله شیرخواران، کودکان و زنان حامله می توند بیماری ریفلاکس داشته باشد. 

وقتی که غذا بلعیده می شود، از طریق مری پایین آمده و به سمت معده می رود. در محل ورود و خروج معده، ماهیچه‌های حلقوی وجود دارند که به آنها اصطلاحاً اسفنکتر(SPHINCTER) گفته می شود و به عنوان دریچه عمل می کنند. وقتی غذا به معده می رسد، دریچه یا اسفنکتر بالایی معده باز شده و اجازه می دهد که غذا وارد معده شود. سپس این دریچه بسته می شود تا غذا و شیره گوارشی در معده نگهداری شوند. اگر این اسفنکتر خراب شود یا نشتی داشته باشد، شیره گوارشی که حاوی اسید معده نیز می باشد، به سمت بالا رفته و وارد مری می گردد. البته برگشت اسید معده به مری ممکن است به دلیل افزایش اسید معده نیز باشد.

ترش کردن غذا وقتی ایجاد می شود که اسید معده به مری برگردد. این اسید، مری را تحریک می کند و سبب درد و سوزش سر دل می‌شود.

اگر سوزش سر دل زیاد طول بکشد ممکن است التهاب مخاط مری را به وجود آورد.در صورت پیشرفت التهاب مخاط مری، مری تنگ ‌شده و امکان دارد دچار خونریزی شود و بلع نیز با مشکل مواجه می شود.

سوزش سر دل می‌تواند نشانه‌ای از وجود زخم باشد.

نشانه های ریفلاکس چه هستند؟

نشانه اصلی سوزش سر دل و سوء هاضمه اسید دائمی است. برخی افراد ریفلاکس بدون سوزش سر دل دارند. در عوض آنها درد در قفسه سینه، خشونت صدا یا مشکلات بلع را تجربه می کنند. ممکن است احساس گیر کردن غذا در گلو داشته باشید مانند اینکه گلویتان مسدود شده. بیماری ریفلاکس می تواند باعث سرفه خشک یا تنفس ناجور هم بشود.

ریفلاکس در بچه ها

مطالعات نشان می دهد که ریفلاکس شایع است و می تواند در کودکان و شیرخواران نادیده گرفته شود. این مسئله می تواند باعث استفراغهای مکرر، سرفه و سایر مشکلات تنفسی شود. دستگاه گوارشی نابالغ کودکان معمولاً مقصر است و بچه ها در زمانی که یکساله می شوند مشکلشان بر طرف می گردد. اگر این مشکل مرتب اتفاق می افتد و باعث ناراحتی می شود آن را با پزشک کودکتان در میان بگذارید. پزشک ممکن است راهکارهای ساده ای را برای پیشگیری از ریفلاکس مانند گرفتن آروغ شیرخوار چندین بار حین شیر خوردن یا نگه داشتن شیرخواردر حالت ایستاده به مدت ۳۰ دقیقه توصیه کند. اگر کودک شما بزرگتر است پزشک ممکن است پرهیز از موارد زیر را توصیه نماید.

- نوشابه ای دارای کافئین

- شکلات و نعنا

- غذاهای چاشنی دار و معطر مانند پیتزا

- غذاهای اسیدی مانند پرتقال و گوجه فرنگی

- غذاهای چرب و سرخ شده

پرهیز از غذا خوردن دو تا ۳ ساعت قبل از خواب نیز می تواند کمک کننده باشد. پزشک ممکن است پیشنهاد کند که کودک در حالیکه سرش بلند شده است بخوابد. اگر این اقدامات کارگرنباشند، پزشک ممکن است توصیه به تجویز دارو برای کودک شما کند و در موارد نادر کودک ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.

چه عاملی باعث ریفلاکس می شود؟ هیچکس نمی داند که چرا افراد به ریفلاکس مبتلا می شوند. یک فتق ممکن است همکاری کننده باشد. فتق زمانی اتفاق می افتد که قسمت فوقانی معده ازدیافراگم یا میان پرده (دیواره ماهیچه ای که شکم را از قفسه سینه جدا می کند) بالا می زند. میان پرده ( دیافراگم) به اسفنکتر تحتانی مری کمک می کند که از بالا آمدن اسید به درون مری جلوگیری نماید. زمانی که فتق وجود دارد بالا آمدن اسید راحتتر اتفاق می افتد. فتق از این طریق می تواند باعث ایجاد ریفلاکس شود. فتق می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. بسیاری افراد سالم با لای  ۵۰ سال یک فتق کوچک دارند.

 سایر عوامل کمک کننده به ریفلاکس شامل موارد زیر است:

- استفاده از الکل

- اضافه وزن

- حاملگی

- سیگار کشیدن

بنابراین غذاهای خاصی می توانند با وقوع ریفلاکس مربط باشند شامل:

- میوه های سیترات دار

- شوکولات

- نوشابه های کافئین دار

- غذاهای ادویه دار

- غذاهای حاوی مقدار زیاد گوجه فرنگی مثل خوراک لوبیا، سس های گوجه و پیتزا

ریفلاکس چگونه درمان می شود؟

اگر سوزش سردل یا یکی دیگر از نشانه ها را برای مدتی دارید باید با یک پزشک مشورت کنید. ممکن است لازم باشد یک متخصص داخلی  (پزشک متخصص بیماریهای داخلی) یا یک فوق تخصص گوارش (پزشک متخصص بیماریهای معده و روده) را ببینید. درمان بسته به شدت ریفلاکس شامل یک یا چند تغییرزیر در شیوه زندگی یا دارو یا جراحی است.

تغییرات شیوه زندگی:

- اگر سیگار می کشید، ترک کنید.

- الکل مصرف نکنید.

- در صورت نیاز وزن کم کنید.

- غذای کمی بخورید.

- لباسهای آزاد بپوشید.

- تا سه ساعت بعد از غذا از دراز کشیدن پرهیز کنید.

- به اندازه ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر سر تخت خود را با گذاشتن قطعات چوب زیرپایه ها با لا ببرید. بالش اضافی به تنهایی کمک کننده نیست.

داروها

پزشک ممکن است توصیه به استفاده از داروهای ضد اسید یا استفاده از داروهای متوقف کننده تولید اسید یا داروهای کمک کننده به ماهیچه هایی که معده را  تخلیه می کنند، نماید.

ضد اسیدها

داروهای ضد اسید معمولاً اولین داروهایی هستند که در بیماری ریفلاکس برای از بین بردن سوزش سر دل  و سایر نشانه های خفیف ریفلاکس توصیه می شوند. بسیاری از انواع موجود در بازار ترکیبات متفاوتی از سه نمک را به عنوان پایه استفاده می کنند که عبارتند از: منیزیوم، کلسیم، و آلومینیوم با یونهای هیدروکسید یا بیکربنات. به هر حال ضد اسیدها عوارضی دارند. نمکهای منیزیوم می توانند منجر به اسهال شوند و نمکهای آلومینیوم منجر به یبوست می شوند. نمکهای آلومینیوم و منیزیوم غالباً در ترکیب با یک محصول دیگر برای متعادل کردن این اثرات استفاده می شوند.

ضد اسیدهای کربنات کلسیم هم می توانند به عنوان منبع مکمل کلسیم استفاده شوند. اینها نیز می توانند باعث یبوست شوند.

عوامل کف کننده. برای پوشش دادن محتویات معده شما برای پیشگیری از ریفلاکس استفاده می شوند. این داروها به افرادی که آسیبی در ناحیه مری خود ندارند کمک می کنند.

مسدود کننده های گیرنده اچ ۲ . این داروها بر تولید اسید اثر می گذارند. این داروها در مدت کوتاهی ایجاد راحتی می کنند ولی نباید به مدت طولانی تر از چند هفته استفاده شوند. این داروها در نیمی از افرادی که نشانه های ریفلاکس را دارند موثر هستند.

مهار کننده های تولید اسید. این داروها موثرتر از مسدود کننده های گیرنده اچ ۲ هستند و می توانند نشانه ها را تقریباً در تمام افرادی که ریفلاکس دارند مهار کنند.

گروه دیگری از داروها که پیش فعال هستند به ماهیچه های اسفنکتر قوت می بخشند و باعث می شوند معده سریعتر تخلیه شود.

از آنجا که داروها از طرق مختلفی اثر می کنند. ترکیب داروها می تواند به کنترل نشانه ها کمک نماید. افرادی که بعد از غذا خوردن دچار سوزش سر دل می شوند بهتر است ضد اسید و مسدود کننده گیرنده اچ ۲ استفاده کنندو ضد اسیدها در ابتدا به خنثی کردن اسید معده کمک می کند در حالیکه مسدود کننده گیرنده اچ ۲ بر تولید اسید اثر می گذارد. زمانی که ضد اسید کارش تمام می شود مسدود کننده گیرنده اچ۲ تولید اسید را متوقف می نماید. پزشک بهترین منبع اطلاعاتی برای نحوه استفاده از داروهای ریفلاکس است.

اگر نشانه ها پایدار بمانند چه؟

اگر سوزش سر دل با تغییرات شیوه زندگی بهبودی نیابد ممکن است نیاز به آزمایشات اضافی داشته باشید.

عکس رادیوگرافی بلع باریوم از اشعه X برای کمک به تشخیص ناهنجاری هایی مانند فتق و التهاب شدید مری استفاده می کند. در این آزمایش،  محلولی را می خورید و سپس عکس اشعه X از شما گرفته می شود. گر چه باریک شدن مری که تنگی خوانده می شود، فتق و سایر مشکلات مشخص می گردند، آزردگی خفیف در این عکس مشخص نمی شود.

آندوسکوپی فوقانی دقیق تر ازرادیو گرافی بلع باریوم است و می تواند در بیمارستان یا مطب پزشک انجام شود. دکتر به گلوی شما اسپریی برای بی حس کردنتان می زند و سپس یک لوله پلاستیکی باریک را به نام آندوسکوپ از دهان شما به پایین می لغزاند. یک دوربین کوچک در آندوسکوپ به پزشک اجازه می دهد که سطح مری را ببیند و ناهنجاریها راجستجو کند. اگر نشانه های متوسط تا شدید داشته باشید و این روش آسیب به مری را نشان دهد معمولاً نیازی به آزمایش دیگری برای تأیید ریفلاکس نیست.

دکتر ممکن است از انبرکهای کوچکی در آندوسکوپ برای برداشتن قطعات کوچک بافت استفاده کند. نمونه مشاهده شده در زیر میکروسکوپ می تواند آسیب ایجاد شده به وسیله اسید را نشان دهد و سایر مشکلات را در صورتی که موجودات عفونی کننده یا اختلالات رشد وجود نداشته باشند رد نماید.

در آزمایش نظارت PH، پزشک یک لوله کوچک را در داخل مری به مدت ۲۴ ساعت قرار می دهد. این لوله زمانی که شما فعالیتهای روزمره خود را انجام می دهید، میزان و مقدار اسیدی را که به مری شما وارد می شود اندازه می گیرد. این آزمایش در افرادی که نشانه های ریفلاکس را دارند ولی آسیب مری  ندارند مفید است. در ضمن این روش در تشخیص اینکه آیا نشانه های تنفسی مانند خس خس و سرفه به وسیله ریفلاکس ایجاد شده اند یا خیر کمک کننده می باشد.

جراحی:

جراحی زمانی که دارو و تغییر شیوه زندگی موثر نیست انتخاب می شود. جراحی ممکن است یک جایگزین منطقی برای درمان های دارویی دائمی که بعضاً می توانند ناراحت کننده باشند، تلقی شود.

کاشت

اخیراً برای افرادی که از جراحی پرهیز می کنند راهی به نام ایمپلنت یا کاشت پیشنهاد شده است. انتریکس محلولی است که اسفنجی شکل می شود و اسفنکتر تحتانی مری را تقویت می کند تا اسید معده را از جریان یافتن به داخل مری نگهداری کند. این ماده در حین آندوسکوپی تزریق می شود. کاشت برای افرادی که ریفلاکس دارند و آنان که به مهار کننده های تولید اسید جواب می دهند مورد موافقت قرار گرفته است. اثرات طولانی مدت کاشت نا شناخته است.

عوارض طولانی مدت ریفلاکس چه هستند؟

گاهی ریفلاکس میتواند باعث بروز عوارض خطرناکی شود. التهاب مری از اسید معده باعث خونریزی یا زخم می شود. به علاوه، جوشگاههای ناشی از آسیب بافتی می تواند مری را تنگ کند و باعث مشکلات بلعی شود. برخی افراد دچار مری بارِت (به کسر «ر») می شوند که در آن شکل و رنگ سلولهای مری غیر طبیعی می شود و در طول زمان تبدیل به سرطان می گردد.

در ضمن، مطالعات نشان می دهند که آسم، سرفه مزمن، و تصلب ریه می تواند ناشی از ریفلاکس باشد یا به وسیله آن تشدید شود.

نکاتی برای به خاطر سپردن:

سوزش سر دل که سوءهاضمه اسید هم خوانده می شود، شایعترین نشانه ریفلاکس است. هر کسی که دو بار در هفته یا بیشتر دچار سوزش سر دل می شود ممکن است ریفلاکس داشته باشد.

ممکن است ریفلاکس داشته باشید اما سوزش سر دل نداشته باشید. نشانه ها ممکن است  شامل صاف کردن زیاده از حد گلو، مشکلات بلع، احساس گیر کردن غذا در گلو، سوزش دهان یا درد در قفسه سینه باشد.

در کودکان و شیر خواران، ریفلاکس ممکن است باعث استفراغ مکرر، سرفه و سایر مشکلات تنفسی شود. در بیشتر نوزادان تا سال اول تولد نشانه های ریفلاکس از بین می رود.

اگر بیش از دو هفته نیاز به استفاده از ضد اسید داشته باشید باید به یک پزشک مراجعه کنید. بیشتر پزشکان می توانند ریفلاکس را درمان کنند همچنین ممکن است نیاز به مراجعه به یک متخصص داخلی داشته باشید (پزشکی که در طب داخلی تخصص دارد) یا یک فوق تخصص گوارش (پزشکی که بیماریهای معده و روده را درمان می کند)

پزشکان معمولاً تغییرات رژیم غذایی و شیوه زندگی را برای برطرف کردن سوزش سر دل توصیه می کنند. بسیاری افراد دچار ریفلاکس به دارو نیز احتیاج دارند. ضمناً جراحی نیز می تواند یک انتخاب باشد. 

توصیه های لازم برای جلوگیری از سوزش سردل:

- از دراز کشیدن بعد از خوردن غذا پرهیز کنید.

- بعد از خوردن غذا، در وضعیت زانو در بغل ننشینید.

- حداقل 3 ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.

ـ موقع خوابیدن زیر سر خود را 10 تا 12 سانتیمتر بالاتر ببرید.

- موقع خوابیدن به پهلوی راست و کمی خمیده بخوابید.

- تعداد دفعات وعده ی غذا را زیاد و حجم آن را کم کنید تا معده تان زیاد پُر نشود.

- در طی روز زیاد دولا و راست نشوید.

ـ اگر  اضافه وزن  دارید، وزنتان را کم کنید.

ـ از پُرخوری پرهیز کنید.

- باید از خوردن وعده های غذایی خیلی سنگین و چرب بپرهیزید.

- سعی کنید همراه وعده های غذایی آب نخورید.

ـ از خوردن غذاهای اسیدی مثل انواع گوشت،حبوبات و تخم مرغ پرهیز کنید، زیرا ترشح اسید معده را بسیار افزایش می دهند.

- مصرف میوه های ترش و اسیدی مثل انواع  آلو  و گوجه ، غذاهای تند(ادویه دار) و نوشابه های گازدار را کاهش دهید.

- موادی مثل نعنا، قهوه ، شکلات و الکل را مصرف نکنید.

- اگرزخم یا التهاب معده دارید، از خوردن میوه ی خام پرهیز کنید.

- لباس‌های تنگ نپوشید و کمربندتان را محکم نبندید.

- اگر سیگاری هستید، سیگار کشیدن را ترک کنید.

- درمان این بیماری اغلب با خوردن آنتی‌ اسیدها بهبود می‌یابد. داروهای آنتی اسید، اسید موجود در معده را خنثی می‌کنند. سعی کنید آنتی اسیدی مصرف کنید که هم «هیدروکسید منیزیم» و هم «هیدروکسید آلومینیوم» داشته باشد.

اگر تغییر سبک زندگی و مصرف آنتی اسید در بهبود علائم شما کمکی نکرد، به پزشک مراجعه کنید تا داروی دیگر یا یک سری آزمایش برای شما تجویز کند. این آزمایشات شامل عکس برداری از قفسه سینه برای بررسی وجود زخم، ارزیابی وضعیت اسید داخل مری، آندوسکوپی مری و پیدا کردن باکتری مولد زخم است.

-------------------------------------------------------------------------------------------------

احساس سوزش در قسمت تحتانی قفسه سینه همراه با ترش کردن و احساس تلخی در دهان و گلو را "سوزش سر دل" می‌گویند.به این بیماری، "بازگشت اسید معده به مری" یا "رفلاکس معده" نیز گفته می‌شود.

سوزش سر دل می‌تواند بعد از خوردن یک غذای سنگین یا در هنگام خواب برای مدت چند دقیقه یا چند ساعت احساس شود.

علت این بیماری بسته نشدن دریچه ی بین مری و معده است؛ در نتیجه اسید معده به سمت مری برمی گردد، یعنی همان " ترش کردن غذا" و این اسید، مری را تحریک می کند و سبب درد و سوزش سر دل می‌شود.

وقتی که غذا بلعیده می شود، از طریق مری پایین آمده و به سمت معده می رود. در محل ورود و خروج معده، ماهیچه‌های حلقوی وجود دارند که به آنها اصطلاحاً اسفنکتر(SPHINCTER) گفته می شود و به عنوان دریچه عمل می کنند. وقتی غذا به معده می رسد، دریچه یا اسفنکتر بالایی معده باز شده و اجازه می دهد که غذا وارد معده شود. سپس این دریچه بسته می شود تا غذا و شیره گوارشی در معده نگهداری شوند. اگر این اسفنکتر خراب شود یا نشتی داشته باشد، شیره گوارشی که حاوی اسید معده نیز می باشد، به سمت بالا رفته و وارد مری می گردد. البته برگشت اسید معده به مری ممکن است به دلیل افزایش اسید معده نیز باشد.

ترش کردن غذا وقتی ایجاد می شود که اسید معده به مری برگردد. این اسید، مری را تحریک می کند و سبب درد و سوزش سر دل می‌شود.
اگر سوزش سر دل زیاد طول بکشد ممکن است التهاب مخاط مری را به وجود آورد.در صورت پیشرفت التهاب مخاط مری، مری تنگ ‌شده و امکان دارد دچار خونریزی شود و بلع نیز با مشکل مواجه می شود.

سوزش سر دل می‌تواند نشانه‌ای از وجود زخم باشد.
توصیه های لازم برای جلوگیری از سوزش سردل:

- از دراز کشیدن بعد از خوردن غذا پرهیز کنید.

- بعد از خوردن غذا، در وضعیت زانو در بغل ننشینید.

- حداقل 3 ساعت قبل از خواب چیزی نخورید.

ـ موقع خوابیدن زیر سر خود را 10 تا 12 سانتیمتر بالاتر ببرید.

- موقع خوابیدن به پهلوی راست و کمی خمیده بخوابید.

- تعداد دفعات وعده ی غذا را زیاد و حجم آن را کم کنید تا معده تان زیاد پُر نشود.

- در طی روز زیاد دولا و راست نشوید.

ـ اگر اضافه وزن دارید، وزنتان را کم کنید.

ـ از پُرخوری پرهیز کنید.

- باید از خوردن وعده های غذایی خیلی سنگین و چرب بپرهیزید.

- سعی کنید همراه وعده های غذایی آب نخورید.

ـ از خوردن غذاهای اسیدی مثل انواع گوشت،حبوبات و تخم مرغ پرهیز کنید، زیرا ترشح اسید معده را بسیار افزایش می دهند.

- مصرف میوه های ترش و اسیدی مثل انواع آلو و گوجه ، غذاهای تند(ادویه دار) و نوشابه های گازدار را کاهش دهید.

- موادی مثل نعنا، قهوه ، شکلات و الکل را مصرف نکنید.

- اگرزخم یا التهاب معده دارید، از خوردن میوه ی خام پرهیز کنید.

- لباس‌های تنگ نپوشید و کمربندتان را محکم نبندید.

- اگر سیگاری هستید، سیگار کشیدن را ترک کنید.

- درمان این بیماری اغلب با خوردن آنتی‌ اسیدها بهبود می‌یابد. داروهای آنتی اسید، اسید موجود در معده را خنثی می‌کنند. سعی کنید آنتی اسیدی مصرف کنید که هم «هیدروکسید منیزیم» و هم «هیدروکسید آلومینیوم» داشته باشد.

اگر تغییر سبک زندگی و مصرف آنتی اسید در بهبود علائم شما کمکی نکرد، به پزشک مراجعه کنید تا داروی دیگر یا یک سری آزمایش برای شما تجویز کند. این آزمایشات شامل عکس برداری از قفسه سینه برای بررسی وجود زخم، ارزیابی وضعیت اسید داخل مری، آندوسکوپی مری و پیدا کردن باکتری مولد زخم است

----------------------------------------------------------------------------------

ریفلاکس معده فاکتور خطری برای ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارش است
تهران،خبرگزاری جمهوری اسلامی ‪۸۴/۰۷/۰۵‬
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات گوارش و کبد بیمارستان شریعتی گفت:ابتلا به بیماری ریفلاکس یا ترش کردن معده فاکتور و علامت خطری برای ابتلا به مجموع سرطان‌های دستگاه گوارش است.

دکتر "مهدی نورایی" روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا با اعلام این مطلب افزود:در این بیماری اسید معده بالا می‌آید به گونه ای که بیمار در دهان خود احساس تلخی و یا ترشی می‌کند.

وی افزود:این امر باعث آسیب دیدن بافت و تغییر مخاط مری می‌شود و در واقع زمینه را برای ایجاد سرطان مری فراهم می‌کند.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات گوارش و کبد بیمارستان شریعتی با اشاره به اینکه ‪ ۱۵‬درصد بالغین گرفتار ریفلاکس معده هستند افزود:ترش کردن معده شایعترین بیماری دستگاه گوارش در بین مردم است.

وی با اشاره به اینکه بیماری ریفلاکس معده، یک بیماری قابل پیشگیری‌است، یادآور شد: ضروری‌است افراد به محض احساس ترش کردن معده، وجود ماده تلخ در دهان و سوزش سر دل که به دنبال خوردن غذاهای پرچرب و حجیم ایجاد می‌شود نسبت به درمان این بیماری اقدام کنند.

وی تصریح کرد: برای تشخیص و شروع درمان این بیماری احساس سوزش تکرار شونده سردل کافی بوده و نیازی به انجام آندوسکوپی نیست.

وی اضافه کرد: درصورت آنکه این بیماری به موقع تشخیص داده شود با دارو قابل درمان است.

وی تصریح کرد: دربرخی موارد،این بیماری ممکن است با علایم سرفه‌های خشک مزمن و علایم ریوی مانند آسم تظاهر کند.

دکتر نورایی در خصوص علل ابتلا به این بیماری گفت:ارتباط مستقیم بین نوع غذای مصرفی مردم باابتلا به این بیماری وجود دارد و مصرف غذاهای پرچرب و کم فیبر از دلایل ابتلا به بیماری ریفلاکس معده است.

وی با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر ابتلا به ریفلاکس معده افزایش یافته است افزود:تغییر الگوی مصرف غذا و استفاده زیاد از غذاهای کنسرو شده و استفاده از غذاهای آماده به عبارتی مصرف "فست فودها" از جمله دلایل شیوع بیشتر این بیماری است.

دکتر نورایی تصریح کرد:چاقی،حجم بالای چربی،سریع غذا خوردن،کم تحرکی، و مصرف غذاهای پرچرب و کم فیبر باعث تشدید ریفلاکس معده می‌شود.

وی گفت:افرادی که مبتلا به ریفلاکس معده هستند معمولا دچار بی‌خوابی و ترس از غذا خوردن می‌شوند.

وی اظهار داشت:مرکز تحقیقات گوارش و کبد بیمارستان شریعتی یک مطالعه و تحقیق بزرگ در تهران را آغاز کرده که از جمله اهداف این تحقیق بررسی مجموع مطالعات مربوط به ریفلاکس معده ، علت شیوع و راههای پیشگیری و درمان این عارضه می‌باشد.
--------------------------------------------------------------------------------------------------

سوزش سر دل، فتق و بیماری برگشت محتویات معده به مری (ریفلاکس)

بیماری ریفلاکس زمانی اتفاق می افتد که اسفنکتر تحتانی مری به درستی بسته نمی شود و محتویات معده به مری سر ریز می شود یا ریفلاکس می کند. اسفنکتر تحتانی مری حلقه ای از عضلات در ته مری است که مانند دریچه ای بین مری و معده عمل می نماید. مری غذا را از دهان به معده حمل می کند. زمانی که اسید معده سر ریز شده با آستر مری تماس پیدا می کند باعث احساس سوختن در سینه و گلو به نام سوزش سردل می شود. این مایع حتی ممکن است در عقب دهان حس شود و به آن سوءهاضمه اسید گفته می شود. سوزش سر دل گاهگاهی شایع است ولی لزوماً به علت بیماری ریفلاکس نیست. سوزش سر دلی که بیش از دو بار در هفته اتفاق بیفتد می تواند مطرح کننده بیماری ریفلاکس باشد و در نهایت می تواند به مشکلات سلامتی جدی تری منتهی شود. هر کسی منجمله شیرخواران، کودکان و زنان حامله می توند بیماری ریفلاکس داشته باشد. ‌● نشانه های ریفلاکس چه هستند؟ نشانه اصلی سوزش سر دل و سوء هاضمه اسید دائمی است. برخی افراد ریفلاکس بدون سوزش سر دل دارند. در عوض آنها درد در قفسه سینه، خشونت صدا یا مشکلات بلع را تجربه می کنند. ممکن است احساس گیر کردن غذا در گلو داشته باشید مانند اینکه گلویتان مسدود شده. بیماری ریفلاکس می تواند باعث سرفه خشک یا تنفس ناجور هم بشود. ● ریفلاکس در بچه ها مطالعات نشان می دهد که ریفلاکس شایع است و می تواند در کودکان و شیرخواران نادیده گرفته شود. این مسئله می تواند باعث استفراغهای مکرر، سرفه و سایر مشکلات تنفسی شود. دستگاه گوارشی نابالغ کودکان معمولاً مقصر است و بچه ها در زمانی که یکساله می شوند مشکلشان بر طرف می گردد. اگر این مشکل مرتب اتفاق می افتد و باعث ناراحتی می شود آن را با پزشک کودکتان در میان بگذارید. پزشک ممکن است راهکارهای ساده ای را برای پیشگیری از ریفلاکس مانند گرفتن آروغ شیرخوار چندین بار حین شیر خوردن یا نگه داشتن شیرخواردر حالت ایستاده به مدت ۳۰ دقیقه توصیه کند. ● اگر کودک شما بزرگتر است پزشک ممکن است پرهیز از موارد زیر را توصیه نماید. ▪ نوشابه ای دارای کافئین ▪ شکلات و نعنا ▪ غذاهای چاشنی دار و معطر مانند پیتزا ▪ غذاهای اسیدی مانند پرتقال و گوجه فرنگی ▪ غذاهای چرب و سرخ شده پرهیز از غذا خوردن دو تا ۳ ساعت قبل از خواب نیز می تواند کمک کننده باشد. پزشک ممکن است پیشنهاد کند که کودک در حالیکه سرش بلند شده است بخوابد. اگر این اقدامات کارگرنباشند، پزشک ممکن است توصیه به تجویز دارو برای کودک شما کند و در موارد نادر کودک ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. چه عاملی باعث ریفلاکس می شود؟ هیچکس نمی داند که چرا افراد به ریفلاکس مبتلا می شوند. یک فتق ممکن است همکاری کننده باشد. فتق زمانی اتفاق می افتد که قسمت فوقانی معده ازدیافراگم یا میان پرده (دیواره ماهیچه ای که شکم را از قفسه سینه جدا می کند) بالا می زند. میان پرده ( دیافراگم) به اسفنکتر تحتانی مری کمک می کند که از بالا آمدن اسید به درون مری جلوگیری نماید. زمانی که فتق وجود دارد بالا آمدن اسید راحتتر اتفاق می افتد. فتق از این طریق می تواند باعث ایجاد ریفلاکس شود. فتق می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد. بسیاری افراد سالم با لای ۵۰ سال یک فتق کوچک دارند. ● سایر عوامل کمک کننده به ریفلاکس شامل موارد زیر است: ▪ استفاده از الکل ▪ اضافه وزن ▪ حاملگی ▪ سیگار کشیدن ● بنابراین غذاهای خاصی می توانند با وقوع ریفلاکس مربط باشند شامل: ▪ میوه های سیترات دار ▪ شوکولات ▪ نوشابه های کافئین دار ▪ غذاهای ادویه دار ▪ غذاهای حاوی مقدار زیاد گوجه فرنگی مثل خوراک لوبیا، سس های گوجه و پیتزا ● ریفلاکس چگونه درمان می شود؟ اگر سوزش سردل یا یکی دیگر از نشانه ها را برای مدتی دارید باید با یک پزشک مشورت کنید. ممکن است لازم باشد یک متخصص داخلی (پزشک متخصص بیماریهای داخلی) یا یک فوق تخصص گوارش (پزشک متخصص بیماریهای معده و روده) را ببینید. درمان بسته به شدت ریفلاکس شامل یک یا چند تغییرزیر در شیوه زندگی یا دارو یا جراحی است. ● تغییرات شیوه زندگی: ▪ اگر سیگار می کشید، ترک کنید. ▪ الکل مصرف نکنید. ▪ در صورت نیاز وزن کم کنید. ▪ غذای کمی بخورید. ▪ لباسهای آزاد بپوشید. ▪ تا سه ساعت بعد از غذا از دراز کشیدن پرهیز کنید. ▪ به اندازه ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر سر تخت خود را با گذاشتن قطعات چوب زیرپایه ها با لا ببرید. بالش اضافی به تنهایی کمک کننده نیست. ● داروها پزشک ممکن است توصیه به استفاده از داروهای ضد اسید یا استفاده از داروهای متوقف کننده تولید اسید یا داروهای کمک کننده به ماهیچه هایی که معده را تخلیه می کنند، نماید. ● ضد اسیدها داروهای ضد اسید معمولاً اولین داروهایی هستند که در بیماری ریفلاکس برای از بین بردن سوزش سر دل و سایر نشانه های خفیف ریفلاکس توصیه می شوند. بسیاری از انواع موجود در بازار ترکیبات متفاوتی از سه نمک را به عنوان پایه استفاده می کنند که عبارتند از: منیزیوم، کلسیم، و آلومینیوم با یونهای هیدروکسید یا بیکربنات. به هر حال ضد اسیدها عوارضی دارند. نمکهای منیزیوم می توانند منجر به اسهال شوند و نمکهای آلومینیوم منجر به یبوست می شوند. نمکهای آلومینیوم و منیزیوم غالباً در ترکیب با یک محصول دیگر برای متعادل کردن این اثرات استفاده می شوند. ضد اسیدهای کربنات کلسیم هم می توانند به عنوان منبع مکمل کلسیم استفاده شوند. اینها نیز می توانند باعث یبوست شوند. عوامل کف کننده. برای پوشش دادن محتویات معده شما برای پیشگیری از ریفلاکس استفاده می شوند. این داروها به افرادی که آسیبی در ناحیه مری خود ندارند کمک می کنند. مسدود کننده های گیرنده اچ ۲ . این داروها بر تولید اسید اثر می گذارند. این داروها در مدت کوتاهی ایجاد راحتی می کنند ولی نباید به مدت طولانی تر از چند هفته استفاده شوند. این داروها در نیمی از افرادی که نشانه های ریفلاکس را دارند موثر هستند. مهار کننده های تولید اسید. این داروها موثرتر از مسدود کننده های گیرنده اچ ۲ هستند و می توانند نشانه ها را تقریباً در تمام افرادی که ریفلاکس دارند مهار کنند. گروه دیگری از داروها که پیش فعال هستند به ماهیچه های اسفنکتر قوت می بخشند و باعث می شوند معده سریعتر تخلیه شود. از آنجا که داروها از طرق مختلفی اثر می کنند. ترکیب داروها می تواند به کنترل نشانه ها کمک نماید. افرادی که بعد از غذا خوردن دچار سوزش سر دل می شوند بهتر است ضد اسید و مسدود کننده گیرنده اچ ۲ استفاده کنندو ضد اسیدها در ابتدا به خنثی کردن اسید معده کمک می کند در حالیکه مسدود کننده گیرنده اچ ۲ بر تولید اسید اثر می گذارد. زمانی که ضد اسید کارش تمام می شود مسدود کننده گیرنده اچ۲ تولید اسید را متوقف می نماید. پزشک بهترین منبع اطلاعاتی برای نحوه استفاده از داروهای ریفلاکس است. ● اگر نشانه ها پایدار بمانند چه؟ اگر سوزش سر دل با تغییرات شیوه زندگی بهبودی نیابد ممکن است نیاز به آزمایشات اضافی داشته باشید. عکس رادیوگرافی بلع باریوم از اشعه X برای کمک به تشخیص ناهنجاری هایی مانند فتق و التهاب شدید مری استفاده می کند. در این آزمایش، محلولی را می خورید و سپس عکس اشعه X از شما گرفته می شود. گر چه باریک شدن مری که تنگی خوانده می شود، فتق و سایر مشکلات مشخص می گردند، آزردگی خفیف در این عکس مشخص نمی شود. آندوسکوپی فوقانی دقیق تر ازرادیو گرافی بلع باریوم است و می تواند در بیمارستان یا مطب پزشک انجام شود. دکتر به گلوی شما اسپریی برای بی حس کردنتان می زند و سپس یک لوله پلاستیکی باریک را به نام آندوسکوپ از دهان شما به پایین می لغزاند. یک دوربین کوچک در آندوسکوپ به پزشک اجازه می دهد که سطح مری را ببیند و ناهنجاریها راجستجو کند. اگر نشانه های متوسط تا شدید داشته باشید و این روش آسیب به مری را نشان دهد معمولاً نیازی به آزمایش دیگری برای تأیید ریفلاکس نیست. دکتر ممکن است از انبرکهای کوچکی در آندوسکوپ برای برداشتن قطعات کوچک بافت استفاده کند. نمونه مشاهده شده در زیر میکروسکوپ می تواند آسیب ایجاد شده به وسیله اسید را نشان دهد و سایر مشکلات را در صورتی که موجودات عفونی کننده یا اختلالات رشد وجود نداشته باشند رد نماید. در آزمایش نظارت PH، پزشک یک لوله کوچک را در داخل مری به مدت ۲۴ ساعت قرار می دهد. این لوله زمانی که شما فعالیتهای روزمره خود را انجام می دهید، میزان و مقدار اسیدی را که به مری شما وارد می شود اندازه می گیرد. این آزمایش در افرادی که نشانه های ریفلاکس را دارند ولی آسیب مری ندارند مفید است. در ضمن این روش در تشخیص اینکه آیا نشانه های تنفسی مانند خس خس و سرفه به وسیله ریفلاکس ایجاد شده اند یا خیر کمک کننده می باشد. ● جراحی جراحی زمانی که دارو و تغییر شیوه زندگی موثر نیست انتخاب می شود. جراحی ممکن است یک جایگزین منطقی برای درمان های دارویی دائمی که بعضاً می توانند ناراحت کننده باشند، تلقی شود. ● کاشت اخیراً برای افرادی که از جراحی پرهیز می کنند راهی به نام ایمپلنت یا کاشت پیشنهاد شده است. انتریکس محلولی است که اسفنجی شکل می شود و اسفنکتر تحتانی مری را تقویت می کند تا اسید معده را از جریان یافتن به داخل مری نگهداری کند. این ماده در حین آندوسکوپی تزریق می شود. کاشت برای افرادی که ریفلاکس دارند و آنان که به مهار کننده های تولید اسید جواب می دهند مورد موافقت قرار گرفته است. اثرات طولانی مدت کاشت نا شناخته است. ● عوارض طولانی مدت ریفلاکس چه هستند؟ گاهی ریفلاکس میتواند باعث بروز عوارض خطرناکی شود. التهاب مری از اسید معده باعث خونریزی یا زخم می شود. به علاوه، جوشگاههای ناشی از آسیب بافتی می تواند مری را تنگ کند و باعث مشکلات بلعی شود. برخی افراد دچار مری بارِت (به کسر «ر») می شوند که در آن شکل و رنگ سلولهای مری غیر طبیعی می شود و در طول زمان تبدیل به سرطان می گردد. در ضمن، مطالعات نشان می دهند که آسم، سرفه مزمن، و تصلب ریه می تواند ناشی از ریفلاکس باشد یا به وسیله آن تشدید شود. ● نکاتی برای به خاطر سپردن: سوزش سر دل که سوءهاضمه اسید هم خوانده می شود، شایعترین نشانه ریفلاکس است. هر کسی که دو بار در هفته یا بیشتر دچار سوزش سر دل می شود ممکن است ریفلاکس داشته باشد. ممکن است ریفلاکس داشته باشید اما سوزش سر دل نداشته باشید. نشانه ها ممکن است شامل صاف کردن زیاده از حد گلو، مشکلات بلع، احساس گیر کردن غذا در گلو، سوزش دهان یا درد در قفسه سینه باشد. در کودکان و شیر خواران، ریفلاکس ممکن است باعث استفراغ مکرر، سرفه و سایر مشکلات تنفسی شود. در بیشتر نوزادان تا سال اول تولد نشانه های ریفلاکس از بین می رود. اگر بیش از دو هفته نیاز به استفاده از ضد اسید داشته باشید باید به یک پزشک مراجعه کنید. بیشتر پزشکان می توانند ریفلاکس را درمان کنند همچنین ممکن است نیاز به مراجعه به یک متخصص داخلی داشته باشید (پزشکی که در طب داخلی تخصص دارد) یا یک فوق تخصص گوارش (پزشکی که بیماریهای معده و روده را درمان می کند) پزشکان معمولاً تغییرات رژیم غذایی و شیوه زندگی را برای برطرف کردن سوزش سر دل توصیه می کنند. بسیاری افراد دچار ریفلاکس به دارو نیز احتیاج دارند. ضمناً جراحی نیز می تواند یک انتخاب باشد.

ترجمه: دکتر رها پازکی- مهر ۸۴

------------------------------------------------------------------------------------------

رفلا کس معده با مصرف این غذاها تشدید می شود

 

کسانی که رفلاکس معده دارند باید بدانند که با خوردن این غذاها ، فعالیت معده شان بیشتر می شود.

یک متخصص تغذیه گفت: مبتلایان به ریفلاکس معده از مصرف غذای چرب به خصوص سس های چرب و تند پرهیز کنند زیرا این عارضه را تشدید می کند. 
سعید حسینی افزود: کسانی که دچار ریفلاکس معده یا بیماری بازگشت محتویات معده هستند، باید از مصرف غذاهای پرچرب پرهیز کنند. 
وی گفت: چربی ها دیرتر از مواد کربوهیدرات دار و قندی از معده تخلیه می شوند و به همین دلیل، احتمال بازگشت محتویات معده به مری را بیشتر می کنند. 
حسینی افزود: غذاهای پر سس به خصوص سس های چرب و غذاهای پر ادویه هم این مشکل را بیشتر می کند. مواد نگهدارنده و افزودنی ها، چیپس و انواع اسنک  هم می توانند، سوزش انتهای مری را تشدید کنند. 
این متخصص تغذیه اضافه کرد: افرادی که مبتلا به ریفلاکس معده هستند، از غذاهایی که انتهای تحتانی مری را شل می کند، مثل شکلات، نوشابه های کافئین دار، چای، قهوه، پیاز، سیر و نعناع خودداری کنند. 
حسینی افزود:همه تصور می کنند که نعناع برای رفلاکس معده مناسب است ولی به دلیل خاصیت شل کنندگی انتهای مری می تواند، این عارضه را تشدید کند و همچنین از مصرف سرکه به همراه سالاد نیز باید خودداری کرد.  وی گفت: مبتلایان به ریفلاکس معده از غذاهایی که اضافه اسید معده را جذب می کنند مثل شیر، تخم مرغ و غذاهای نشاسته ای بیشتر مصرف کنند.  حسینی افزود: به افرادی که مبتلا به این عارضه هستند، توصیه می شود که غذای خود را در وعده بیشتر و حجم کم مصرف کنند و از نوشیدن مایعات همراه غذا پرهیز کنند. بعد از غذا دراز نکشند و هنگام خواب، به پشت نخوابند.

آداب غذا خوردن در اسلام

دین اسلام کاملترین و جامع ترین ادیان الهی است. لذا برای خوردن نیز احکامی دارد که رعایت آنها بر هر فرد مسلمان لازم است. برخی از آنها عبارتند از:

• به هنگام غذا خوردن «بسم الله» و بعد از غذا «الحمدالله» بگوئید.حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم
• دستهای خود را قبل از غذا و بعد از آن بشوئید که تنگدستی را برطرف و عمر را دراز می کند.امام صادق علیه‌السلام
• غذا را خنک کن زیرا که در غذای داغ برکت نیست.حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم
• وقتی که اشتهای به خوردن داری بخور و زمانی که هنوز اشتها به خوردن داری، از خوردن دست بکش. حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم
• بیشتر بیماریها از پر خوری است. امام حسین علیه‌السلام
• آداب غذا خوردن عبارتست از:

1- لقمه کوچک گرفتن
2- خوب جویدن غذا
3- کم نگاه کردن به صورت دیگران
4- شستن دستها.حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم

• نیاشامید تا غذا تمام شود پس اگر چنین کردید معده ضعیف می شود.امام رضا علیه‌السلام
• اگر کم خوری را انتخاب کنیم سالمتر خواهیم بود و ثبات بدن در اثر کم خوری است.امام صادق علیه‌السلام
• در روی هر میوه ای زهری نشسته خوب آن را در آب فرو برده و شستشو دهید.امام صادق علیه‌السلام
• دهانهای خود را با مسواک پاکیزه کنید.حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم
• اگر آدمیزاد در غذای خود جانب اعتدال را رعایت کند، هرگز بیمار نمی شود.امام صادق علیه‌السلام

علم غذا

تعریف

علم غذا علمی است که در آن، جنبه های متفاوت غذا از بدست آمدن ماده غذایی تا مصرف آن به وسیله ی بدن جاندار، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. این علم جزو علوم کشاورزی قلمداد می شود و کاملاً از شاخه تغذیه جداست.
در این علم، دانشمندان تغذیه فراورده های غذایی جدید را اختراع نموده و سپس، فرایندهای ساخت و ارزیابی احتمالی فراورده ها و بررسی مصرف کنندگان احتمالی این مواد غذایی را مشخص می کنند. شایان ذکر است که دانشمندان تغذیه، مستقیماً در جریان تولید غذاهایی که ژن اصلاح یافته دارند نمی باشند.

برخی بخش های علم غذا عبارتند از:

• بیماری های ناشی از غذا (ایمنی غذا)
• مهندسی غذا
• توسعه فراورده های غذایی
• و ...

خواص غذا

اسیدیته (پ هاش)

تقریباً تمام میوه ها و سبزیجات، حالت اسیدی دارند (پ هاش آنها کمتر از 7 می باشد). برای مثال، پ هاش سیب بین 3.3 تا 4 می باشد؛ که البته به گونه آن و شرایط رشد هم بستگی دارد.

سبزیجاتی که برگ های سبز دارند دارای پ هاش بین 5.5 تا 6.8 می باشند. پ هاش، میوه ها و سبزیجات را در برابر باکتری ها که معمولاً در پ هاش خنثی فعال هستند حفظ می نماید.

البته پ هاش، جلوی عمل قارچهایی همچون مخمر را نمی گیرد؛ به همین دلیل است که میوه ها به طور طبیعی تخمیر می شوند.

فراورده های لبنی هم اغلب خاصیت اسیدی دارند؛ پ هاش شیر بین 6.4 تا 6.8 می باشد که به حالت خنثی نزدیک است. بیشتر انواع گوشت و ماهی پ هاشی بین 6.4 تا 7.4 دارند.

غذاهای قلیایی بسیار کم هستند؛ برای مثال صدف، پ هاشی بین 7.5 تا 8.4 دارد.

فعالیت آب

فعالیت آب، به وجود آب در ماده بستگی دارد. غذاهایی که حاوی آب کمتری هستند، مثل عسل یا ملاس (شیره قند)، برای مدتها سالم می مانند؛ در حالیکه غذاهایی که مقدار زیادی آب دارند، مثل سبزیجات و میوه جات تازه و یا شیر، به سرعت فاسد می شوند. موادی که در خود آب زیادی دارند، فعالیت میکرو ارگانیسم ها را تحریک می کنند که در این میان، باکتری ها به بیشترین و قارچ ها به کمترین میزان آب برای فعالیت نیاز دارند.

خاصیت آب به گونه ایست که معمولاً از موادی که آب بیشتری دارند به سمت موادی که حاوی آب کمتری هستند انتقال می یابد. مثلاً وقتی عسل را در هوای مرطوب قرار دهید، از هوا آب جذب می کند. این مسئله در بسیاری از غذاها اهمیت دارد؛ مثلاً در ساندویچ ها، نان، آب مواد داخل ساندویچ را جذب می کند و همین مسئله سبب خیس شدن و از شکل خارج شدن نان می گردد.

مدت زمانی که غذا سالم می ماند به عوامل مختلفی همچون فعالیت آب، اسیدیته و دمایی که ماده غذایی در آن نگهداری شده بستگی دارد. غذاهای خشکی که پ هاش اسیدی دارند و در جای خنک نگهداری شوند، برای مدت طولانی سالم می مانند؛ در حالیکه غذاهای حاوی آب با پ هاش خنثی که در مکان گرم نگهداری شوند، به سرعت فاسد می گردند. البته عوامل دیگری هم می توانند مؤثر واقع شوند، همچون بکار بردن مواد نگهدارنده یا الکل و یا استفاده از روش پاستوریزه کردن.

فرایندهای غذایی

برشته شدن

تغییر رنگ غذا به رنگ قهوه ای که به دلیل تولید ملاتونین قهوه ای رنگ رخ می دهد را برشته شدن می گویند.
دو نوع برشته شدن وجود دارد:

• برشته شدن بدون وجود آنزیم که یا همان کاراملی شدن است و یا اکسید شدن با اسید آسکوربیک می باشد.
• برشته شدن با حضور آنزیم، توسط آنزیم پلی فنیل اکسیداز صورت می گیرد.

در تهیه بسیاری از غذاها پدیده برشته شدن نقش اساسی ایفا می کند؛ برای مثال در تهیه شکلات، قهوه، کارامل، نان و... کاربرد دارد. البته اثرات مضری هم دارد؛ مثلاً وقتی سیب یا سیب زمینی را برش می زنیم، این پدیده سبب قهوه ای شدن سطح بریده شده می گردد.

اگرچه انجام این پدیده به سادگی و توسط یک آشپز تازه کار هم امکان پذیر است، اما از لحاظ شیمیایی پدیده ای بسیار پیچیده می باشد که هنوز بدرستی شناخته نشده است.

تخمیر

تخمیر روشی برای نگهداری از غذاها و ایجاد طعم های جدید است. غذاهای معروفی همچون، پنیر، ماست، نان ، آبجو، شراب، سرکه، ترشی، سس سویا و... همه طی پدیده تخمیر بوجود می آیند.

پاستوریزاسیون

امروزه پاستوریزاسیون در تولید فراورده های لبنی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. ضمن عمل پاستوریزه کردن، کلیه باکتری ها و قارچ های موجود در ماده غذایی را نابود می کنند و بنابراین، سالم بودن ماده غذایی بدین طریق تضمین می گردد. معمولاً طی این عمل، از کیفیت ماده غذایی کاسته می شود. اگرچه با پیشرفت علم، سعی شده که مشکلات این روش را تا حد امکان بهبود بخشند.

همچنین ببینید

• غذا
• تغذیه
• علم تغذیه
• تاریخچه تغذیه
• هرم غذایی
• دستور غذایی
• مواد موردنیاز بدن
• بهداشت مواد غذایی
• گروههای غذایی
• استفاده غذا در بدن
• رژیم غذایی
• انواع رژیمهای غذایی
• خواص غذائی و درمانی خوراکیها
• نکته در مورد گروههای غذایی
• آداب غذا خوردن در اسلام
• مباحث متفرقه درباره تغذیه
• تاریخچه تغذیه
• تغذیه و سلامتی
• آشپزی
• مکمل های غذایی

نحوه‌ اثربخشی‌ آب‌ میوه‌

از آنجا که‌ در حین‌ خستگی‌ و فعالیت‌ شدید خون‌ حالت‌ اسیدی‌ به‌ خود می‌ گیرد، مصرف‌ آب‌ میوه به غیر از آب آلو و زردآلو و گوجه،‌ می‌تواند این‌ وضع را تغییر دهد و حالت‌ اسیدی‌ را به‌ قلیایی‌ تبدیل‌ کند. غذاهای قلیایی شامل شیر و انواع سبزی و میوه به جز انواع گوجه ، آلو و زردآلو است.

‌این‌ ویژگی‌ فقط در آب‌ میوه‌ های‌ طبیعی‌ وجود دارد و آب‌ میوه‌های‌ مصنوعی‌ این‌ خاصیت‌ را ندارند‌.

آب‌ میوه‌ های‌ مصنوعی
آب‌ میوه‌ های‌ مصنوعی‌ در حقیقت‌ نوشابه‌ هایی‌ هستند که‌ طعم‌ میوه‌ دارند و مقادیر بسیار جزئی‌ از آب‌ میوه‌ را در ترکیب‌ خودشان‌ دارند، به‌ همین‌ علت‌ این‌ آب‌ میوه‌ ها نمی‌ توانند خون‌ را قلیایی‌ کنند و ضد خستگی‌ باشند‌.

نوشابه‌ هایی‌ که‌ امروزه‌ با نام‌ ‌سودا ( نوشابه های گازدار ) به‌ فروش‌ می‌ رسند ، نباید با آب‌ میوه‌ اشتباه‌ گرفته‌ شوند چون‌ نه‌ ارزش‌ ویتامینی‌ دارند و نه‌ از نظر املاح‌ غنی‌ هستند‌.

این‌ نوشابه‌ ها دو عیب‌ عمده‌ دارند. عیب‌ نخست‌ این‌ که‌ مقدار زیادی‌ شکر دارند و باعث‌ چاقی‌ می‌ شوند و دوم‌ گازکربنیک‌ آنها می‌ تواند موجب‌ اختلال‌ در هضم‌ غذا شود‌.

نویسنده : دکتر محمد کشاورز متخصص‌ تغذیه‌