چهل حدیث از امام رضا علیه السلام

aaa_3

قال الرضا علیه السلام:

«مَنْ کَانَ مِنَّا وَ لَمْ یُطِعِ اللهَ فَلَیْسَ مِنَّا»

¯هر کس خودش را با ما بداند و خدا را اطاعت نکند از ما نیست¯


سفینة البحار 2/ ص 98

هر چند زبان الکنم گویا نیست

در طاقت این قطره ی دل دریا نیست

سلطان سریر ارتضا فرمودند :

هر کس که مطیع حق نشد از ما نیست

 aaa1

2ـ قال الرضا علیه السلام:

«مَنْ فَعَلَ مَا لَزِمَهُ مِنْ اَمْرِ الْمُؤْمِنِینَ بَاهَی اللهُ تَعَالَی بِهِ وَ مَلائِکَتُهُ »

¯هر کس وظایف خود را نسبت به مؤمنان انجام دهد خداوند و فرشتگان به او مباهات می کنند.


مستدرک الوسائل/ ج 2/ ص 413

در حق برادران مراعات خوش است

 

شب با غزل و اشک و مناجات خوش است

 از سوی ملایک و خداوند کریم

بر بنده ی اینچنین، مباهات خوش است

 

 

 aaa2

 

3ـ قال الرضا علیه السلام:

«اِعْلَمْ اَنَّهُ لاوَرَعَ اَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحَارِمِ اللهِ وَ الْکَفِّ عَنْ اَذَی الْمُؤْمِنِ»

¯هیچ خویشتنداریی سودمندتر از دوری  از حرام و پرهیز از آزار مؤمنان نیست¯

 

فقه الرضا علیه السلام / ص 356

از کار حرام نفس را باز بدار

 

بال و پر روح را به پرواز بدار

از ذهن بشوی مؤمن آزاری را

در جامعه خویش را سرافراز بدار  

 aaa3

 

4ـ قال الرضا علیه السلام:

«فَقَالَ هُوَ(الْقُرْآنَ) حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ وَ عُرْوَتُهُ الْوُثْقَى»

¯قرآن ریسمان محکم الهی ورشته استوار و مطمئن او در میان بندگان است¯

 

بحارالأنوار/ج 17/ص210

 

برخیز و غرور نفس، بر سنگ بزن

بر آیینه ی دل، آب بی رنگ بزن

خواهی که زتیرگی به خورشید

رسی

 

بر رشته ی محکم خدا، چنگ بزن

 aaa4

 

 

5ـ قال الرضا علیه السلام:

«اَلْقُرْآنُ کَلامُ اللهِ لاتَتَجَاوَزُوهُ وَ لاتَطْلُبُوا الْهُدَی فِی غَیْرِهِ فَتَضِلُّوا»

¯قرآن، سخن خدا است از مرز آن مگذرید و هدایت و سعادت را در غیر آن نجویید که گمراه خواهید شد¯


 بحارالأنوار/ج2/ص30

هرگز زگناه خود سعادت مطلب

از ابر سترون، اشک رحمت مطلب

خواهی که به باغ رستگاری برسی 

از غیر کتاب حق، هدایت مطلب 

 aaa5

 

6-قال الرضا علیه السلام:

«مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یُکَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ الصَّلاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فَاِنَّهَا تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْماً»

¯هر کس نمی تواند کفاره ی گناهانش را بپردازد، بر محمد و آل محمد بسیار صلوات فرستد زیرا صلوات گناهانش را کاملا از بین می برد¯

عیون اخبارالرضا علیه السلام / ج1/ص294   

گر معصیتی نموده، کردی گنهی 

گر نیست تو را مال که کفاره دهی 

بسیار درود بر محمد بفرست

 

تا عاقبت از عقوبت بد برهی

aaa6
7-قال الرضا علیه السلام:

 

«اَلْاِمَامُ اَلْاَنِیسُ الرَّفِیقُ وَ الْوَالِدُ الشَّفِیقُ وَ الْاَخُ الشَّقِیقُ»

¯امام مونسی دلسوز، پدری مهربان و برادری همدل است¯ 

مسند الامام الرضا علیه السلام / ج 1/ ص 69

آقا ! پدرم ! برادرم ! مولایم !

 

هر روز به شوق دیدنت می آییم

 امروز تو را حلقه به گوشم که شود

لبریز صدای روشنت فردایم


aaa7 

 

8-قال الرضا علیه السلام:

«اِذَا نَزَلَتْ بِکُمْ شَدِیدَةٌ فَاسْتَعِینُوا بِنَا»

¯هر گاه برای شما پیش آمد سختی روی داد از ما کمک و یاری بجوئید¯

مستدرک‏الوسائل/ج5/ص229  

آنگه که زمانه ناموافق گردد

 

سیمای فلک، آینه ی دق گردد

 یاری ز امام مهربان می طلبد

آن کس که در این مقام لایق گردد

 

aaa8 


9ـ قال الرضا علیه السلام:

«اَلْإِمَامُ اَلدَّلِیلُ فِی الْمَهَالِکِ، مَنْ فَارَقَهُ فَهَالِکٌ.»

¯امام راهنمای در مهلکه هاست و هر آنکه از او جدا شود هلاک گردد¯

الکافی/ج1/ص198

خورشید هدایت و حیات است امام

 

سرچشمه ی فیض و برکات است امام

نابود شود هر که از او دور افتد

 

در مهلکه ها دست نجات است امام

 

aaa9 


10ـ قال الرضا  علیه السلام:

«مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ»

¯هر که از نفس خویش حساب کشد سود می برد و هر که غفلت ورزد زیان می بیند¯

بحار الانوار/  ج 75، ص 352

دل بسته به سود این مشاغل نشوید

 

پابند به این خرده مسایل نشوید

  از حاصل نفس خود حسابی بکشید

از سود و زیان خویش غافل نشوید


aaa10 


11ـ قال الرضا علیه السلام:

«عَجِبْتُ لِمَنِ اخْتَبَرَ الدُّنْیَا وَ تَقَلُّبَهَا کَیْفَ یَطْمَئِنُّ اِلَیْهَا»

¯در شگفتم که چگونه کسی که دنیا را آزموده و تغییرات آن را به چشم خود دیده باز دل به دنیا  می بندد¯


بحار الانوار/ج 75/ص450

وه! دیده چقدر مرگ ماهی ها را

 

این جزر و مد و تلاطم دریا را

  دل بسته دوباره هم بر این موجاموج

انگار که بسته دیده ی بینا را 

aaa11 


12ـ قال الرضا علیه السلام:

«اَلصَّغَائِرُ مَنَ الذُّنُوبِ طُرُقٌ اِلَی الْکَبَائِرِ مَنْ لَمْ یَخَفِ اللهَ فی الْقَلِیلِ لَمْ یَخَفْهُ فِی الْکَثِیرِ»
¯گناهان کوچک،زمینه ی گناهان بزرگ است. هر که در گناه کوچک از خدا نترسد در گناه بزرگ هم از خدا نخواهد ترسید¯


عیون اخبار الرضا علیه السلام /ج 2/ ص 180

 هرگز عمل شوم، مبارک مشمار

یک جو گنه خویشتن اندک مشمار

سوی گنه کبیره ات تا نکشد

 

این معصیت صغیره، کوچک مشمار

aaa12 

 


13ـ قال الرضا علیه السلام:

«لَیْسَ لِبَخِیلٍ رَاحَةٌ وَ لا لِحَسُودٍ لَذَّةٌ»

¯خسیس را آسایشی و حسود را لذتی نیست¯

تحف العقول/ ص450

بر مال کسان دوختن چشم بد است

رزق من و تو دست خدای احد است

از زندگی آسایش و لذت نبرد

 

هر کس به دلش شعله ی بخل و حسد است

 

aaa13 

14ـ قال الرضا علیه السلام:

«اِیَّاکُمْ وَ الْحِرْصَ وَ الْحَسَدَ فَاِنَّهُما اَهْلَکَا الْاُمَمَ السَّالِفَةَ»

¯از حرص و حسد بپرهیزید زیرا این دو  امتهای گذشته را نابود کرده است¯


بحار الانوار/ 75/ 346

از یاد مبر زمزمه های دین را

 

مفهوم بلند قصه ای دیرین را  

حرص و حسد، این دو اژدها سوزانده

 

امت های گذشته و پیشین را

 

 

aaa14
15ـ قال الرضا علیه السلام:

«سُرْعَةُ الْمَشْیِ تَذْهَبُ بِبَهَاءِ الْمُؤْمِنِ»

¯ تند روی شکوه مؤمن را از بین می برد¯

خصال صدوق/ ص 9

از سیلی باد نقش شن می شکند

 

هر جا که گلی ست مطمئن می شکند

 ای دوست شکوه و هیبتت بی تردید

از شیوه ی رفتنی خشن می شکند

 

 

aaa15 

 

16ـ قال الرضا علیه السلام:

«اَلْاَدَبُ کُلْفَةٌ فَمَنْ تَکَلَّفَ الْاَدَبَ قَدَرَ عَلَیْهِ»

¯ادب نتیجه تحمل سختی است، هر که سختی  را تحمل کند به ادب دست یابد¯

اصول کافی 1/ ص 24

 

 راهیست که سنگلاخ و رهزن دارد

افتادن و ماندن و شکستن دارد

سرمنزل این راه مقام ادب است

 زین روست که ارزش رسیدن دارد

  

aaa16 

17ـ قال الرضا علیه السلام:

«السَّفِلَةُ مَنْ کَانَ لَهُ شَیْ‏ءٌ یُلْهِیهِ عَنِ اللَّهِ تَعَالَى»

¯فرومایه کسی است که  چیزهایی دارد که باعث غفلت او از یاد خدا می شود¯

 مستدرک‏الوسائل/ج 13/ص 269 

در جامعه پست و خوار و منفور افتد

 

هر کس به تعلقات منفور افتد

 سرگرم شود به آنچه دارد شب و روز

از یاد خدای مهربان دور افتد 


aaa17 

 


18ـ قال الرضا علیه السلام:

«یَا اَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا اللهَ فِی نِعَمِ اللهِ عَلَیْکُمْ فَلاتُنْفِرُوهَا عَنْکُمْ بِمَعَاصِیهِ»

¯ای مردم تقوا را درباره ی نعمت های الهی را رعایت کنید و نعمت ها را به گناه و معصیت از خود مرانید¯ 


عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج2/ ص 169

ای آنکه به لب نشانده لبخندی را

 

بشنو ز امام مهربان پندی را

 

با معصیت و جرم و نمک نشناسی

از خویش مران لطف خداوندی را


aaa18 

 


19ـ قال الرضا علیه السلام:

«اَلْمُؤْمِنُ اِذَا غَضِبَ لَمْ یُخْرِجْهُ غَضَبُهُ مِنْ حَقٍّ»

¯مؤمن هر گاه خشمگین شود، خشمش او را از مسیر حق منحرف نمی سازد¯ 

بحار الانوار/ج75/ص352

   

سنگینی رنج، ناصبورش نکند 

خاموش، غم زمانه نورش نکند

خشم و غضب و خروش هم ، مومن را

هرگز زمسیر راست، دورش نکند


aaa19 

 


20ـ قال الرضا علیه السلام:

« اصْحَبِ السُّلْطَانَ بِالْحَذَرِ وَ الصَّدِیقَ بِالتَّوَاضُعِ وَ الْعَدُوَّ بِالتَّحَرُّزِ

وَ الْعَامَّةَ بِالْبِشْرِ »

¯در برابر قدرتمندان محتاط، در برابر دوستان فروتن، در برابر دشمنان مراقب و در برابر مردمان گشاده رو باش¯


بحارالأنوار/ج71/ ص167

 

در صحبت سلطان قدر، اهل حذر باش

با دوست صمیمانه تر از دیده ی تر باش

 

با دشمن خود ، تیز نشین ، فکر ضرر باش

با عامه بشکفته چو گل های سحر باش

 

aaa20 


21ـ قال الرضا علیه السلام:

«الْقَنَاعَةُ تَجْتَمِعُ إِلَى صِیَانَةِ النَّفْسِ وَ عِزِّ الْقَدْرِ »

¯ قناعت همنشین کرامت و سربلندی است ¯

بحارالأنوار/ج 75 /ص 349

از سایه ی هر کفر و گناهی بگریز

 

از معرض آتش تباهی بگریز

 

می خواهی اگر عزیز و ایمن باشی

از وسوسه ی زیاده خواهی بگریز


aaa21 

 


22ـ قال الرضا علیه السلام:

«اِحْفَظْ لِسَانَکَ تَعِزُّ»

 ¯زبان خود را نگهدار عزیز می شوی¯                                         

اصول کافی/ ج 2/ ص 113

می خواهی اگر بلند گردد نامت

 

آیینه ی عزت بشود فرجامت

جز صحبت حق که روز و شب باید گقت

 ای دوست نگهدار زبان در کامت

 

 

aaa22 


23ـ قال الرضا علیه السلام:

«خَاطَرَ بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَغْنَی بِرَأْیِهِ»

¯آنکه خودرأی باشد خود را به هلاکت افکنده است¯ 

عیون اخبار الرضا علیه السلام ، ج 2، ص 54

هر کس که به رای خویش مغرور شود

 

از ساحل امن و عافیت دور شود

کوه است اگر ریگ روان می گردد

 پیل است اگر بشکند و مور شود

 

aaa23 


24ـ قال الرضا علیه السلام :

«اَلْمَسْألَةُ مِفْتَاحُ الْبُؤْسِ»

¯دست نیاز به سوی دیگران بردن کلید فقر و تنگدستی است¯

بحار الانوار/  ج 93، ص 157

بر سفره ی این و آن سخن ساز مکن

 

جز درگه حق نیازت ابراز مکن

کار تو اگر بسته بماند بهتر

 دروازه ی فقر را به خود باز مکن

aaa24 

 

 


25ـ قال الرضا علیه السلام:

«اَلْمُذِیعُ بِالسَّیِّئَةِ مَخْذُولٌ وَ الْمُسْتَتِرُ بِالسَّیِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ»

¯هر که کار زشت دیگران را بر ملا کند خوار می گردد و هر که آنرا بپوشاند خدایش می آمرزد¯  

  

میزان الحکمة، ج 2، ص 988

هر کس پی عیب دیگران ما افتد

خود نیز ز چشم مردمان می افتد

بر دفتر پرده پوش هم پرده ی لطف

  از سوی خدای مهربان می افتد

 

aaa25 

 


26ـ قال الرضا علیه السلام:

«لاتَسْتَقِلُّوا قَلِیلَ الرِّزْقِ فَتُحْرَمُوا کَثِیرَهُ»

¯روزی کم را اندک نشمارید که از روزی فراوان محروم می شوید¯                       

بحار الانوار/ 75/ 347

چون می رسد این فیض دمادم خوبست 

 باران چه به رگبار چه نم نم خوبست

هر روز به طرز دیگری می آید

روزی چه اگر زیاد اگر کم خوبست 

 

aaa26


27ـ قال الرضا علیه السلام:

«لَیْسَ لِلنَّاسِ بُدٌّ مِنْ طَلَبِ مَعاشِهِمْ فَلاتَدَعِ الطَّلَبَ»

¯انسان برای معیشت چاره ای جز تلاش ندارد، پس سعی و تلاش را رها مکن¯


وسائل الشیعة، ج 12، ص 18

 تا مهر و مه اند گرم گردیدن خویش

انسان ببرد نتیجه از چیدن خویش

بر خیز و غبار کاهلی را بتکان

 تا گل ببری به خرمن از دامن خویش

 

 

aaa27 


28ـ قال الرضا علیه السلام:

«اَلْمُؤْمِنُ اَلَّذِی إِذَا اَحْسَنَ اِسْتَبْشَرَ وَ إِذَا اَسَاءَ اِسْتَغْفَرَ»

¯مؤمن کسی است که چون نیکی کند شاد گردد و چون بدی کند استغفار نماید¯


عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج 2/ ص 4

 آنکس که مطیع حضرت دادار است

خوشنود به کار نیک و نیکوکار است

چون مرتکب خطا شود می بینی

 در حالت توبه است و استغفار است

aaa28 

 


29ـ قال الرضا علیه السلام:

«مَا هَلَکَ امْرُؤٌ عَرَفَ قَدْرَهُ»

 ¯هر که قدر خویش بشناسد نابود نخواهد شد¯                                     

بحارالأنوار/ ج72/ص66

جهل است شب و نگاه عالِم، روز است

 یک پرتو علم، آسمان افروز است

بی معرفت نفس، به مقصد نرسی

 آنکس که شناخت قدر خود، پیروز است

 

aaa29 


30ـ قال الرضا علیه السلام:

 

«اَلتَّدْبِیرُ قَبْلَ الْعَمَلِ یُؤْمِنُکَ مِنَ النَّدَمِ»

 ¯تدبیر قبل از عمل، تو را از پشیمانی در امان می دارد¯                              

عیون اخبارالرضا علیه السلام /ج2/ ص 54کافی/ج2/ ص113

تدبیر پس از نتیجه بی تاثیر است

 چون شیر که بسته در غل و زنجیر است

از دغدغه ی ندامت آزاد شود

 پیش از عمل آنکه صاحب تدبیر است

 

 

aaa30 


31ـ قال الرضا علیه السلام:

«أَنَّ ذِکْرَ الْمَوْتِ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ»

 ¯همانا یاد مرگ برترین عبادت است¯                                                   

بحارالأنوار/ج 75 /ص 347

تا قسمت ماست برگ برگ افتادن

 چون غنچه ز بارش تگرگ افتادن

در زمره ی بهترین عبادات بود

 با هر نفسی به یاد مرگ افتادن

 

 

aaa31 


32ـ قال الرضا علیه السلام:

«اِیَّاکُمْ وَ سُوءَ الْخُلْقِ فَاِنَّ سَیِّئَ الْخُلْقِ فِی النَّارِ لامَحَالَةَ»

¯از بد اخلاقی بپرهیزید زیرا بد اخلاق بدون تردید در آتش است¯                            

عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج 1/ 34

با جان و دل این اشاره را قاب بگیر

 در اهل جهان شیوه ی مهتاب بگیر

اخلاق بدت تو را به آتش نگشد

با پیر و جوان طریقت آب بگیر

 

aaa32 


33ـ قال الرضا علیه السلام:

«اِیَّاکُمْ وَ مُشَاجَرَةَ النَّاسِ فَاِنَّهَا تُظْهِرُ الْغِرَّةَ وَ تُدْفِنُ الْعِزَّةَ»

¯از مشاجره با مردم بپرهیزید زیرا مشاجره عیوب نهفته را آشکار می سازد و عزت را از بین می برد¯


مسند الامام الرضا علیه السلام / ج 1/ 274

هر کس که گلاویز رفیقان گردد

 بازار گرانقدری اش ارزان گردد

جنگ و جدل افتادن سنگی است به حوض

 هر چه گل و لای آن نمایان گردد

aaa33 

 


34ـ قال الرضا علیه السلام:

«مَنْ رَضِیَ شَیْئاً کَانَ کَمَنْ أَتَاهُ»

¯هر که از کاری راضی باشد مثل کسی است که آنرا انجام داده است¯                         

عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج 1/ ص 273

 فرمود رضا- بلند بادا نامش-

- نفرین زده باد دشمن ناکامش-

چون راضی و خشنود زکاری گردی

 انگار که داده ای خودت انجامش

 

aaa34 


35- قال الرضا علیه السلام:

«اَلْعِلْمُ خَزَائِنُ وَ مَفَاتِیحُهُ السُّؤَالُ »

¯دانش  گنجینه ای دربسته و کلید آن سؤال است¯                                    .

عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج 2/ ص 28

گر رنگ طلب به حس و حالت بدهند

 گنجینه ای از علم و کمالت بدهند

بر گنج فرو بسته ی دانش ای دوست

 باید که کلیدی از سوالت بدهند

 

aaa35 


36ـ قال الرضا علیه السلام:

«مَنْ لَمْ یَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ یَتَّقِ اللهَ عَزَّوَجَلَّ»

¯هر که صله رحم نکند تقوای الهی را رعایت نکرده است¯  

عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج2/ ص 234

دلتنگی پر شکستگان را دریاب

 با سایه ی لطف، خستگان را دریاب

می خواهی اگر خدا تو را گیرد دست

 از بهر خدای، بستگان را دریاب

aaa36 

 

37-قال الرضا علیه السلام:

«مِنْ عَلَامَاتِ الْفِقْهِ الْحِلْمُ وَ الْعِلْمُ وَ الصَّمْتُ »

¯همانا از نشانه های دین شناسی ،بردباری و دانش و سکوت است¯                       

الکافی/ج2/ ص 113

ای آنکه لباس علم را می پوشی

 در جاده ی فقه و راه دین می کوشی

شرط است که با تلاش همراه کنی

 گنجینه ی حلم و دانش و خاموشی 

 

aaa37 


38ـ قال الرضا علیه السلام:

«لایَخَافَ عَبْدٌ اِلّا ذَنْبَهُ وَ لایَرْجُوَ اِلَّا رَبَّهُ»

¯بنده باید جز از گناهانش نترسد و جز به خدا امید نبندد¯                                 

عیون اخبار الرضا علیه السلام /ج 2/ ص 44

دل بر دو سه دم گرمی بازار مبند

 امید به هیچ کس بجز یار مبند

از غیر گناه خود ز چیزی نهراس

 دل جز به خدای حی دادار مبند

 

aaa38 


39ـ قال الرضا علیه السلام:

«لَیْسَتِ الْعِبَادَةُ کَثْرَةُ الصِّیَامِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّمَا الْعِبَادَةُ کَثْرَةُ التَّفَکُّرِ فِی أَمْرِ اللهِ»
¯عبادت، بسیاری روزه و نماز نیست و همانا عبادت، اندیشه زیاد نمودن

در امر خداست¯               

تحف العقول/ص442

تا شمع نسوخت، شعله و نور نشد

 بی سختی و رنج، گنج میسور نشد

فرمود : عبادت خداوند ودود

 هرگز به نماز و روزه محصور نشد

aaa39 

 


40ـ قال الرضا علیه السلام:

«اِنَّ الصَّمتَ بابٌ مِن اَبوابِ الحِکمَة»

¯ سکوت دری از درهای حکمت است¯

 


با خلق خداوند دو رویی بس کن

سنگ افکنی راه نکویی بس کن 

 فرمود: سکوت باب حکمت باشد

بسیار مگو زیاده گویی بس کن

فهرست احادیث موضوعی

 

احادیث موضوعی  

 

آرزو  

اخلاق - ادب - آداب معاشرت 

 

قول و وعده 

  

مصلحت

مصلحت

1- حضرت زهرا سلام الله علیها فرمودند:

من اصعد الی الله خالص عبادته اهبط الله عزوجل الیه افضل مصلحته

 کسی که عبادت های خالصانه خود را به سوی خدا فرستد، پروردگار بزرگ برترین مصلحت را به سویش فرو خواهد فرستاد.

(بحار الانوار، ج 70، ص 249 ) 

----------------------------------------------------------------------

قول و وعده

- امام علی علیه السلام فرمودند:

الْمَسْئُولُ حُرٌّ حَتَّى یَعِدَ

کسى که چیزى از او خواسته اند تا وعده نداده آزاد است.

(نهج البلاغه، حکمت 336)

شرح:
اسلام، درباره وفای به عهد سفارش بسیار کرده است. تا جایی که گفته می‏شود: یکی از تفاوتهای مسلمان با دیگران، در این است که مسلمان، وقتی برای انجام کاری قول بدهد، دیگر به هیچ قیمتی نباید از انجام قول وعده خود، شانه خالی کند.
بدین ترتیب، مسلمان باید به شدت مراقب قول و قرارهای خود باشد، و با بی‏توجهی به عهد و وعده‏هایش، خود را نسبت به دستورهای اسلام، بی اعتناء نشان ندهد.
پس هرگاه، کسی از شما در خواستی کرد، نباید نسنجیده و بدون اندیشه و حساب، و عده انجام آن را بدهید. بلکه باید به خوبی فکر کنید و ببینید که آیا توانایی انجام آن را دارید یا نه. چون اگر وعده‏یی بدهید و بعد، از عهده انجامش برنیائید، کسی که به او وعده داده‏اید، به اطمینان قول شما، در انتظار کمک و مساعدت شما می‏ماند، و برای حل مشکل خود، دست به اقدام دیگری نمی‏زند و اگر شما وعده خود را انجام ندهید، ممکن است به آن شخص و زندگی فردی و خانوادگی و اجتماعی‏اش، لطمه‏های جبران‏ناپذیر وارد آید و مسلمان مؤمن، هرگز راضی نمی‏شود تا برادر و خواهر دینی‏اش، بخاطر بدقولی او، لطمه ببیند.
امام علیه‏السلام، برای آن که ارزش و اهمیت خوش قولی، و زشتی بد قولی را نشان دهد، در این کلام، موضوع را به شکل تازه‏یی مطرح کرده است. حضرت می‏فرماید: وقتی از شما درخواستی می‏شود، تا زمانی که قول انجامش را نداده‏اید، آزاد هستید که انجام آن کار را قبول کنید یا قبول نکنید، اما همینکه وعده انجامش را دادید، دیگر آزاد نیستید، بلکه خود را به صورت بنده کسی درآورده‏اید، که باید برایش کاری انجام بدهید.
یعنی انسان، در برابر قول و قراری که می‏گذارد، آنقدر مسئولیت پیدا می‏کند که گویی به صورت بنده قول و عهده خود در آمده است، و هیچ چاره‏یی، جز انجام آن ندارد. 

2- امام علی علیه السلام فرمودند:

وَ قَالَ [علیه السلام] لَا یَصْدُقُ إِیمَانُ عَبْدٍ حَتَّى یَکُونَ بِمَا فِى یَدِ اللَّهِ أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِى یَدِهِ .

و درود خدا بر او، فرمود: ایمان بنده اى درست نباشد جز آن که اعتماد او به آنچه در دست خداست (وعده های خدا) بیشتر از آن باشد که در دست اوست.

(نهج البلاغه، حکمت 310)

اخلاق - ادب - آداب معاشرت

1- امام علی (ع) می فرمایند:   

 اِنَّما یُدرَکُ الخَیرُ کُلُّهُ بِالعَقلِ، وَ لا دینَ لِمَن لا عَقلَ لَهُ 

نیاز عاقلان به ادب، همانند نیاز کشتزار به باران است.

(غررالحکم، ح 3475) 

----------------------------------------------------------------------

2- حضرت علی (ع) می فرمایند:

اِنَّکَ مُقَوَّمٌ بِاَدَبِکَ فَزَیِّنهُ بِالحِلمِ

تو با ادبت ارزش‏گذارى می شوى، پس آن را با بردبارى زینت بخش.

(مشکاة الأنوار، ص 239) 

----------------------------------------------------------------------

3- حضرت علی (ع) می فرمایند:

اِنَّ النّاسَ اِلى صالِحِ الاَدَبِ اَحوَجُ مِنهُم اِلَى الفِضَّةِ وَ الذَّهَبِ

مردم، به ادب (فرهنگ و تربیتِ) درست، نیازمندترند تا به طلا و نقره.

(غرر الحکم، ح 3590) 

----------------------------------------------------------------------

4- حضرت علی (ع) می فرمایند:

لا تَصفُو الخِلَّةُ مَعَ غَیرِ اَدیبٍ

دوستى با شخص بی ‏ادب ، صمیمانه نخواهد شد.

(بحار الأنوار، ج 67، ص 400) 

----------------------------------------------------------------------

5- امام علی (ع) می فرمایند:

لا یَراَسُ مَن خَلا عَنِ الاَدَبِ وَ صَبا اِلَى اللَّعِبِ

کسى که از ادب بی ‏بهره باشد و شیفته بازى شود، به ریاست نمی ‏رسد.

(غررالحکم، ح 4786) 

----------------------------------------------------------------------

6- امام علی (ع) می فرمایند:

اَحسَنُ الاَدابِ ما کَفَّکَ عَنِ المَحارِمِ

(بهترینِ ادب‏ها آن است که تو را از حرام‏ها باز دارد.)

(معدن الجواهر، ص 59)

----------------------------------------------------------------------

آرزو

1- حضرت محمد (ص) فرمودند:

اخوف ما أخاف علی امتی الهوی وطول الامل

بر امت خویش بیش از هر چیز از هوس و آرزوی دراز بیم دارم.

(کنز العمال، ج 3، ص 490، ح 7553)

----------------------------------------------------------------------

2- حضرت محمد (ص) فرمودند:

زیانکارترین مردم آنکس است که عمری به آرزو گذراند و روزگار , وی را به منظور نرساند و از دنیا بدون توشه برون رود و در پیشگاه خداوند دلیلی نداشته باشد.

(نهج الفصاحه، ح 108)

----------------------------------------------------------------------

3- حضرت محمد (ص) فرمودند:

بر امت خویش بیش از هر چیز از هوس و آرزو بیم دارم.

(نهج الفصاحه، ح 114)

----------------------------------------------------------------------

4- حضرت محمد (ص) فرمودند:

هیچ یک از شما آرزوی مرگ نکند اگر نکوکار است شاید نیکی فزون کند و اگر بدکار است شاید راه رضا سپرد.

(نهج الفصاحه، ح 2521)

----------------------------------------------------------------------

5- حضرت محمد (ص) فرمودند:

هیچ کس نباید از مشقتی که به او رسیده آرزوی مرگ کند.

(نهج الفصاحه، ح 2522)

----------------------------------------------------------------------

6- حضرت محمد (ص) فرمودند:

هر که سلامت خواهد مراقب گفتار خویش باشد و از آنچه در دل دارد چیزی بر زبان نیارد , عمل نیک کند و آرزو کوتاه دارد.

(نهج الفصاحه، ح 3053)

----------------------------------------------------------------------

7- حضرت محمد (ص) فرمودند:

متقدمان این امت به یقین و زهد نجات پیدا یابند و متاخرانش به بخل و آرزو هلاک شوند.

(نهج الفصاحه، ح 3121)

----------------------------------------------------------------------

8- حضرت محمد (ص) فرمودند:

هر که صبوری کند به امید و آرزوی خویش برسد.

(نهج الفصاحه، ح 2773)

----------------------------------------------------------------------

9- حضرت محمد (ص) فرمودند:

از اهمال (سستی و کوتاهی) و طول امل (آرزو) بپرهیزید که موجب هلاکت اقوام است.

(نهج الفصاحه، ح 985)

----------------------------------------------------------------------

10- حضرت محمد (ص) فرمودند:

آدم پیش از آنکه مرتکب گناه شود مرگش جلو چشمش و آرزو پشت سرش بود و همینکه مرتکب گناه شد خدا آرزوی او را جلو چشمش و مرگش را پشت سرش قرار داد ؛ بدین جهت پیوسته آرزو می کند تا می میرد.

(نهج الفصاحه، ح 569)

----------------------------------------------------------------------

11- حضرت محمد (ص) فرمودند:

چهار چیز نشان بدبختی است : خشکی چشم , سختی دل ؛ آرزوی دراز و حب ّبقا (بیش از حد لزوم)

(نهج الفصاحه، ح 255)

----------------------------------------------------------------------

12- حضرت محمد (ص) فرمودند:

هر که برای امت من یک شب آرزوی گرانی کند خدا چهل سال عبادت او را باطل کند.

(نهج الفصاحه، ح 2937)

----------------------------------------------------------------------

13- حضرت محمد (ص) فرمودند:

اگر فرزند آدم دره ایی از نخل می داشت , مثل آن آرزو می کرد و باز مثل او آرزو می کرد تا وادی ها آرزو کند , شکم فرزند آدم را جز خاک سیر نمی کند.

(نهج الفصاحه، ح 2345)

----------------------------------------------------------------------

14- حضرت محمد (ص) فرمودند:

وقتی کسی آرزویی می کند مراقب باشد که چه آرزو می کند , زیرا نمی داند که از آرزوی وی در نامه اعمال چه می نویسند.

(نهج الفصاحه، ح 190)

----------------------------------------------------------------------

15- حضرت محمد (ص) فرمودند:

شش چیز است که اعمال خوب را نابود می کند , اشتغال به عیب خلایق , سنگدلی و دنیا پرستی و بی شرمی و درازی آرزو و ستم گری که بس نکند.

(نهج الفصاحه، ح 1736)

----------------------------------------------------------------------

16- حضرت محمد (ص) فرمودند:

آرزوی مرگ نکنید.

(نهج الفصاحه، ح 2436)

----------------------------------------------------------------------

17- حضرت محمد (ص) فرمودند:

هر ثروتمندی روز قیامت آرزو می کند که در دنیا فقط قوت خویش می داشت.

(نهج الفصاحه، ح 2673)

----------------------------------------------------------------------

18- حضرت محمد (ص) فرمودند:

هوشیار آن است که بر خویش مسلط است و برای پس از مرگ عمل کند و ناتوان است که هوسهای خویش را تبعیت کند و از خدا آرزوی بسیار دارد.

(نهج الفصاحه، ح 2197)