آناتومی بدن

برای شناخت ساختار و عملکرد پایه‌ای بدن  لازم است هر کسی با خلاصه‌ای از آناتومی بدن آشنا باشد.

فردی که مقابل شما ایستاده، بازوهایش در طرفین بدن او قرار دارد و انگشت شست او به سمت خارج است و همینطور کف دست وی به سمت شماست تصور کنید. این یک موقعیت آناتومیک است. هنگامی که درباره بخشی از بدن صحبت می‌کنید باید آن را در ذهن خود داشته باشید

سیستم‌های بدن:

سیستم‌های بدن برای انجام اعمال مشترک با یکدیگر همکاری دارند با مطالعه سیستم‌های بدن برای درک بهتر صدمات بدن پیش زمینه بهتری خواهید داشت.

سیستم تنفسی:

سیستم تنفسی شامل تمام ساختار های بدن است که در تنفس طبیعی دخیل هستند. سیستم تنفسی اکسیژن را وارد بدن ساخته و گازهای دفعی و دی اکسیدکربن را از بدن خارج می‌کند.
راه هوایی شامل بینی، دهان، حلق، حنجره (جعبه صوتی)، تراشه و مسیرهای عبوری درون ریه‌ها می‌باشد. در انتهای فوقانی حنجره یک زائده پهن و نازک وجود دارد که اپی‌گلوت نامیده می‌شود. اپی‌گلوت مانع از ورود غذا به حنجره می‌شود. راه‌های هوایی درون ریه با شاخه‌های باریک‌تر و باریک‌تری تبدیل می‌شوند که در انتها به کیسه‌های هوایی ختم می‌گردند و این کیسه‌‌های هوایی، خود توسط عروق خونی باریکی احاطه شده است.

اکسیژن در هوای دمی از دیواره نازکی که کیسه‌های هوایی را از عروق خونی جدا نموده عبور کرده و توسط خون جذب می‌شود. دی اکسیدکربن نیز از خلال همین دیواره نازک، از خون، وارد کیسه‌های هوایی و متعاقب آن هوای بازدمی می شود. تبادل اکسیژن و دی اکسیدکربن 12 تا 16 بار در دقیقه و در تمام طول 24 ساعت شبانه روز صورت می‌گیرد بدون اینکه شما در انجام این عمل تلاش هوشیارانه‌ای داشته باشید. جریان خون اکسیژن دمی را از طریق سیستم گردش خون به تمام قسمت‌های بدن می‌رساند.
عمل دم زمانی صورت می‌گیرد که دیافراگم که یک عضله بزرگ است و انتهای تحتانی قفسه سینه را تشکیل می‌دهد، به سمت پایین حرکت کرده و انقباض عضلات قفسه سینه باعث افزایش اندازه و حجم قفسه سینه می‌شود.
عمل بازدم هنگام استراحت عضلات رخ می‌دهد که با کاهش اندازه قفسه سینه همراه است. 
در اینجا لازم است بدانید سیستم تنفسی در کودکان و شیرخواران تا اندازه ای با بالغین متفاوت است که در زیر به آن اشاره ای کوتاه شده است:

• راه هوایی در کودکان کوچک‌تر و انعطاف پذیرتر است.
• هنگام انجام تنفس مصنوعی برای کودکان، نیازی به اعمال نیرو به اندازه بالغین نیست.
• به دلیل کوچک‌تر بودن اندازه راه هوایی، امکان مسدود شدن راه هوایی به وسیله یک جسم خارجی بیشتر است.
• شیرخواران بسیار کوچک تنها می توانند از راه بینی نفس بکشند. بنابراین با مسدود شدن بینی شیرخوار، نشانه‌های اختلال تنفسی در او آشکار می‌شود.

سیستم گردش خون:

سیستم گردش خون مسئول پمپ  خون در بدن است. سیستم گردش خون را می‌توان به سیستم آب شهری تشبیه نمود که دارای یک دستگاه پمپ مرکزی (قلب)، شبکه‌ای از لوله‌ها (عروق خونی)که با تمام قسمت‌های سیستم (بدن) ارتباط دارد و مایع (خون) است.

پس از این که محتوای اکسیژن خون در ریه افزایش یابد، خون روشن به قلب می‌رود که آن را به باقی قسمت‌های بدن پمپ می‌کند. سلول‌های بدن، اکسیژن و مواد غذایی را از خون جذب نموده و مواد دفعی مانند دی اکسید کربن را به درون آن رها می‌سازند. خون این مواد را برای دفع به درون ریه و کلیه‌ها می‌برد. در ریه‌ها ، خون  دی اکسیدکربن را با اکسیژن تبادل نموده و سیکل گردش مجددا شروع می‌گردد.

قلب انسان از چهار حفره تشکیل شده که دو حفره در سمت راست و دو حفره در سمت چپ قرار دارد. حفره‌های بالایی، دهلیز نامیده می‌شوند. دهلیز راست از وریدهای بدن و دهلیز چپ از ریه‌ها خون دریافت می‌کنند. حفره‌های پایینی بطن‌های چپ و راست نام دارند. بطن راست، خون را به درون ریه و بطن چپ خون را به کل بدن پمپ می‌کند.
بطن چپ عضلانی‌ترین حفره قلب است. چهار حفره قلب با توالی متناسبی با هم همکاری می‌کنند تا خون را به درون ریه‌ها و سایر قسمت‌های بدن پمپ نمایند.
دریچه‌های یک طرفه در قلب باعث می‌شودکه خون در سیستم گردش خون تنها در یک جهت، جریان یابد. شرایین، خون را با فشار بالا از قلب خارج می‌کنند و به این دلیل دیواره ضخیمی دارند. شرایینی که به قلب نزدیک‌تر هستند، نسبتا بزرگ بوده (2 تا 3 سانتی متر قطر دارند) اما با دور شدن از قلب کوچک‌تر می‌شوند.
سه شریان بزرگ شامل شریان گردن(کاروتید) شریان ران (فمورال) و شریان مچ (رادیال) هستند. از آنجا که این شرایین بین یک ساختار استخوانی و پوست قرار می‌گیرند، برای لمس نبض بیمار به کار گرفته می‌شوند.

مویرگ‌ها کوچک‌ترین اجزاء سیستم هستند. برخی از مویرگ‌ها آنقدر کوچک هستند که در هر زمان تنها یک مولکول قرمز می‌تواند از آن ها عبور نماید. در سطح مویرگی، اکسیژن و مواد غذایی از سلول‌های خونی به درون سلول‌های بدن منتقل شده و دی اکسیدکربن را به ریه‌ها بر می‌گردانند.

گلبول‌های سفید خون (جنگ‌جویان با عفونت) نامیده می‌شوند. زیرا این سلول‌ها،  باکتری و سایر ارگانیسم‌های ایجاد کننده بیمای را از بین می‌برند. پلاکت‌ها، آغاز کنندگان فرایند انعقاد خون هستند.

سیستم اسکلتی :

سیستم اسکلتی از استخوان‌ها تشکیل شده و چهارچوب حمایتی بدن می باشد.

سه عملکرد سیستم اسکلتی عبارتند از :

• حمایت از بدن
• حفاظت از ساختمان‌های حیاتی بدن
• تولید گلبول‌های قرمز

سیستم اسکلتی به هفت قسمت تقسیم می‌شود که شامل اجزای زیر است:

1. جمجمه:

استخوان‌های سر شامل جمجمه و فک پایین است. جمجمه از چندین استخوان تشکیل شده که به یکدیگر متصل و یک کره تو خالی ایجاد می‌کند که مغز را در بر گرفته و از آن حفاظت می‌نماید. استخوان فک پایینی یک استخوان متحرک است که به جمجمه متصل شده و ساختار استخوانی سر را تکمیل می‌کند.

2. ستون مهره ها:

   ستون مهره‌ها، دومین قسمت سیستم اسکلتی بوده و شامل یک سری 33 تایی از استخوان‌های مجزا است که مهره نامیده می‌شوند. مهره‌های نخاعی بر روی یکدیگر در یک ردیف قرار گرفته‌اند و به وسیله عضلات، تاندون‌ها، دیسک بین مهره‌ای و لیگامان‌ها در کنار نگه داشته می‌شوند. طناب نخاعی، گروهی از اعصاب که پیام‌های عصبی را به مغز برده یا از آن خارج می‌کنند، از طریق سوراخ مرکزی هر مهره عبور می‌نمایند. مهره‌ها محافظ عالی طناب نخاعی هستند. مهره‌ها علاوه بر حفاظت از طناب نخاعی، حمایت اولیه ساختار کلی بدن را نیز بر عهده دارند. ستون مهره‌ها دارای پنج قسمت زیر می‌باشند:

   1. مهره‌های گردنی(cervical )
   2. مهره‌های سینه‌ای (thoracic )
   3. مهره‌های کمری(lumbar )
   4. استخوان خاجی (sacrum )
   5. استخوان دنبالچه(coccyx )
3. کمربند شانه‌ای :

کمربند شانه‌ای سومین قسمت سیستم اسکلتی را تشکیل می‌دهد. هر کمربند شانه‌ای از یک بازو حمایت می‌کند و از استخوان‌ها ترقوه، کتف و استخوان بازو تشکیل شده است.

4. اندام فوقانی :

چهارمین ناحیه عمده سیستم اسکلتی اندام فوقانی است که از سه استخوان بزرگ تشکیل شده است. بازو یک استخوان به نام هومروس و ساعد دو استخوان به نام زند زیرین و زند زبرین دارد. زند زیرین در ناحیه شست یا قسمت خارجی ساعد و زند زیرین روی ناحیه انگشت کوچک یا قسمت داخلی ساعد قرار میگیرد. مچ و کف دست و انگشتان نیز جز اندام فوقانی محسوب شده و شامل چندین استخوان هستند.

5. قفسه صدری :

پنجمین ناحیه سیستم اسکلتی قفسه صدری است. یک مجموعه 12 تایی از دنده ها قلب، ریه و طحال را مورد حفاظت قرار می‌دهد. تمام دنده‌ها از پشت به ستون مهره‌ها متصل می‌شوند. پنج دنده بالایی به طور مستقیم به استرنوم (استخوان جناغ) متصل می‌شوند. انتهای دنده‌های ششم تا دهم به وسیله یک پل غضروفی به یکدیگر و همین‌طور به استرنوم متصل می‌گردد. دنده‌های یازدهم و دوازدهم از پشت به ستون مهره‌ها متصل می‌شوند اما از جلو به استرنوم متصل نیستند لذا دنده‌های شناور خوانده می‌شوند. استرنوم در قسمت جلویی قفسه سینه قرار دارد و ساختار نقطه مانند در انتهای استرنوم زائده زایفوئید نامیده می‌شود.

6. لگن :

ششمین ناحیه سیستم اسکلتی لگن است. لگن به عنوان ناحیه اتصالی بین بدن و اندام تحتانی عمل می‌کند.  به علاوه لگن ارگان‌های تولید مثلی و سایر ارگانهای موجود در حفره شکمی تحتانی را مورد حفاظت قرار می‌دهد.

7. اندام تحتانی :

اندام تحتانی هفتمین ناحیه از سیستم اسکلتی است. هر اندام تحتانی از ران و ساق تشکیل شده است. استخوان ران (فمور) بلندترین و قوی‌ترین استخوان در بدن است. ساق پا دارای دو استخوان تیبیا و فیبولا می‌باشد. کشکک (پاتلا) یک استخوان کوچک و نسبتا پهن است که قسمت قدامی مفصل زانو را مورد حفاظت قرار میدهد. مچ، کف و انگشتان پا مانند مچ، کف و انگشتان دست از تعداد زیادی استخوان کوچک‌تر تشکیل شده‌اند که شما می‌توانید آنها را به صورت یک واحد در نظر بگیرید.

توجه کنید که هر یک از ارگان‌های اساسی بدن توسط یک ساختار استخوانی حفاظت می‌شوند:

• جمجمه، مغز را مورد حفاظت قرار می‌دهد.
• ستون مهره‌ها از صناب نخاعی حفاظت می‌کند.
• دنده‌ها ، قلب و ریه‌ها را حفاظت می‌کند .
• استخوان‌های لگن از ارگان‌های تولید مثلی و اعضای حفره شکمی تحتانی محافظت می‌کنند.

سیستم عضلانی:

بدن شما از سه نوع عضلات مختلف تشکیل شده که شامل عضلات مخطط (اسکلتی) ، صاف و قلبی می‌باشد. عضلات اسکلتی نقش حمایتی و حرکتی دارند. عضلات به وسیله تاندون‌ها به استخوان متصل می‌شوند. این عضلات با انقباضات (کوتاه شدن) و انبساطات (بلند شدن) متناوب باعث حرکت می‌شوند. به منظور به حرکت در آوردن استخوان‌ها عضلات معمولا به صورت متقابل جفت شده‌اند. همانطور که یک عضو از این جفت منقبض می‌شود، عضو دیگری استراحت می‌کند. این تقابل مکانیکی امکان باز و بسته کردن دست، چرخاندن سر  و خم و راست کردن آرنج را فراهم می‌نماید. به عنوان مثال، همزمان با استراحت عضله دو سر بازو، یک عضله دیگر در پشت بازو منقبض میشودکه این کار باعث راست شدن آرنج می‌گردد. از آنجا که عضلات اسکلتی هر گاه شما بخواهید منقبض یا شل می‌شوند عضلات ارادی هم خوانده می‌شوند. 
عضلات صاف بسیاری از اعمال خودکار بدن را مانند عبور غذا از سیستم گوارشی بر عهده دارند. شما بر عضلات صاف بدن کنترلی ندارید لذا این عضلات، عضلات غیر ارادی نیز خوانده می‌شوند.
عضلات قلبی تنها در قلب وجود دارند. عضله قلبی با عملکرد خاص خود که همواره کار کردن است سازگاری یافته است. این عضله یک تامین‌کننده خون غنی دارد و میتواند چند دقیقه بدون اکسیژن کافی زنده بماند.
گاه سیستم اسکلتی و عضلانی را همراه با  یکدیگر بررسی می‌کنند. در این شرایط این دو سیستم تحت عنوان سیستم اسکلتی ـ عضلانی خوانده می‌شوند.

سیستم عصبی:

سیستم عصبی بر عملکرد بدن نظارت می‌کند. سیستم عصبی از مغز، طناب نخاعی و اعصاب منفرد تشکیل شده که در سراسر بدن گسترش می‌یابد. مغز، کامپیوتر مرکزی بدن است و عمل تفکر و فعالیت‌های ارادی ( اعمالی که هوشیارانه انجام می‌دهید) و فعالیت‌های غیر ارادی (اتوماتیک) مانند تنفس، ضربان قلب و گوارش را کنترل می‌کند.

طناب نخاعی محور اصلی برای شبکه پیچیده‌ای از اعصاب است که یک سیستم ارتباطی دو طرفه بین مغز و باقی قسمت‌های بدن ایجاد می‌کنند. اعصاب از طناب نخاعی به سمت همه قسمت‌های بدن منشعب می‌شوند. برخی از اعصاب علائمی در ارتباط با آنچه در بدن روی می‌دهد مانند احساس گرما، سرما، درد یا احساسات خوشایند را به مغز می‌برند. سایر اعصاب علایمی به عضلات می‌فرستندکه سبب حرکت بدن در پاسخ به سیگنال‌های حسی دریافتی می‌شود. بدون وجود سیستم عصبی قادر به درک اینگونه احساسات و کنترل حرکات عضلات خود نخواهیم بود.

سیستم ادراری – تناسلی :

سیستم ادراری تناسلی مسئول اعمال تولید مثلی بدن است و حذف فراورده‌های دفعی از خون را نیز بر عهده دارد . ارگان‌های تولید مثلی اصلی در مردان، شامل بیضه‌ها که کار تولید اسپرم را بر عهده دارند. ارگان تولید مثلی اصلی در زنان تخمدان‌ها که تخمک تولید می‌کنند و رحم که تخمک بارور شده را در حین حاملگی  محافظت می‌کند، هستند. تخمدان‌ها و رحم توسط لوله‌های فالوپ یا لوله‌های رحم به هم مرتبط هستند. مجرای خارجی سیستم تولید مثلی زنان، کانال زایمان  نامیده می‌شود.

حذف فراورده‌های دفعی توسط سیستم ادراری- تناسلی در کلیه‌ها شروع می‌شود که برای تشکیل ادرار خون را فیلتره می‌نمایند. ادرار از کلیه‌ها، از طریق لوله‌هایی به نام حالب  به سمت مثانه جریان  می‌یابد.  مثانه ادرار را پیش از آن‌ که از پیشابراه از بدن خارج شود، جمع‌آوری و ذخیره می‌کند.

سیستم گوارشی:

سیستم گوارشی شامل لوله گوارش و ارگان‌های فرعی گوارش است. لوله گوارش لوله عضلانی است که مایعات و مواد غذایی را به صورت فیزیکی و شیمیایی تجزیه نموده و سپس جذب می‌کند. اجرای شکمی لوله گوارش شامل معده، روده کوچک، روده بزرگ، رکتوم و آنوس است. ارگان‌های فرعی لوله گوارش شامل کبد، کیسه صفرا و پانکراس است که این ارگان‌ها کار تهیه و ذخیره آنزیم‌های گوارشی و انجام سایر اعمال مهم بدن را بر عهده دارند.

پوست :

پوست تمام قسمت‌های بدن را می‌پوشاند و  سه عملکرد عمده دارد:

• حفاظت در برابر موارد مضر
• تنظیم دما
• دریافت اطلاعات از محیط اطراف

پوست از بدن ما در برابر محیط اطراف محافظت می‌نماید. از آنجا که پوست لایه‌ای از سلول‌های سالم و به هم پیوسته  ایجاد می‌کند، در برابر بیشتر مواد خارجی مانند یک سد عمل می‌کند و از ورود مواد مضر به درون بدن جلوگیری به عمل می‌آورد. پوست تا زمانیکه آسیب ندیده باشد، سد موثری در برابر ورود باکتری‌ها و ویروس‌‌ها به شمار می‌رود.

پوست دمای داخلی بدن را نیز تنظیم می‌کند. چنانچه بدن بیش از حد گرم شود عروق خونی کوچک نزدیک پوست بازتر شده و گشاد می‌شوند و گرمای بدن را به سمت سطح پوست می‌آورند که از آنجا به هوای بیرون منتقل شود. منبع دیگری برای خنک ساختن بدن آزاد شدن عرق با تبخیر از راه پوست است.

اگر بدن دچار سرما شود، عروق خونی نزدیک سطح پوست، تنگ شده و گرمای بدن را بیشتر به سمت داخل و قسمت‌های مرکزی بدن می‌فرستند. پوست اطلاعاتی از محیط اطراف دریافت می‌کند. پوست شما حس لامسه،  فشار و درد را منتقل می‌کند. همچنین می‌تواند درجاتی از گرما یا سرما را نیز احساس نماید. این احساسات توسط گیرنده‌های حسی اختصاصی در پوست گرفته شده و از طریق اعصاب و طناب نخاعی به مغز منتقل می‌شوند. مغز مانند یک کامپیوتر این احساسات را تفسیر می‌نماید.