«مَنْ کَانَ مِنَّا وَ لَمْ یُطِعِ اللهَ فَلَیْسَ مِنَّا» |
¯هر کس خودش را با ما بداند و خدا را اطاعت نکند از ما نیست¯
هر چند زبان الکنم گویا نیست |
در طاقت این قطره ی دل دریا نیست |
سلطان سریر ارتضا فرمودند : |
هر کس که مطیع حق نشد از ما نیست |
2ـ قال الرضا علیه السلام:
«مَنْ فَعَلَ مَا لَزِمَهُ مِنْ اَمْرِ الْمُؤْمِنِینَ بَاهَی اللهُ تَعَالَی بِهِ وَ مَلائِکَتُهُ » |
¯هر کس وظایف خود را نسبت به مؤمنان انجام دهد خداوند و فرشتگان به او مباهات می کنند.
در حق برادران مراعات خوش است |
شب با غزل و اشک و مناجات خوش است |
از سوی ملایک و خداوند کریم |
بر بنده ی اینچنین، مباهات خوش است |
3ـ قال الرضا علیه السلام:
«اِعْلَمْ اَنَّهُ لاوَرَعَ اَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحَارِمِ اللهِ وَ الْکَفِّ عَنْ اَذَی الْمُؤْمِنِ» |
¯هیچ خویشتنداریی سودمندتر از دوری از حرام و پرهیز از آزار مؤمنان نیست¯
فقه الرضا علیه السلام / ص 356
از کار حرام نفس را باز بدار |
بال و پر روح را به پرواز بدار |
از ذهن بشوی مؤمن آزاری را |
در جامعه خویش را سرافراز بدار |
4ـ قال الرضا علیه السلام:
«فَقَالَ هُوَ(الْقُرْآنَ) حَبْلُ اللَّهِ الْمَتِینُ وَ عُرْوَتُهُ الْوُثْقَى» |
¯قرآن ریسمان محکم الهی ورشته استوار و مطمئن او در میان بندگان است¯
بحارالأنوار/ج 17/ص210
برخیز و غرور نفس، بر سنگ بزن |
بر آیینه ی دل، آب بی رنگ بزن |
خواهی که زتیرگی به خورشید رسی |
بر رشته ی محکم خدا، چنگ بزن |
5ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلْقُرْآنُ کَلامُ اللهِ لاتَتَجَاوَزُوهُ وَ لاتَطْلُبُوا الْهُدَی فِی غَیْرِهِ فَتَضِلُّوا» |
هرگز زگناه خود سعادت مطلب |
از ابر سترون، اشک رحمت مطلب |
خواهی که به باغ رستگاری برسی |
از غیر کتاب حق، هدایت مطلب |
6-قال الرضا علیه السلام:
«مَنْ لَمْ یَقْدِرْ عَلَی مَا یُکَفِّرُ بِهِ ذُنُوبَهُ فَلْیُکْثِرْ مِنَ الصَّلاةِ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ فَاِنَّهَا تَهْدِمُ الذُّنُوبَ هَدْماً» |
عیون اخبارالرضا علیه السلام / ج1/ص294
گر معصیتی نموده، کردی گنهی |
گر نیست تو را مال که کفاره دهی |
بسیار درود بر محمد بفرست |
تا عاقبت از عقوبت بد برهی |
«اَلْاِمَامُ اَلْاَنِیسُ الرَّفِیقُ وَ الْوَالِدُ الشَّفِیقُ وَ الْاَخُ الشَّقِیقُ» |
¯امام مونسی دلسوز، پدری مهربان و برادری همدل است¯
مسند الامام الرضا علیه السلام / ج 1/ ص 69
آقا ! پدرم ! برادرم ! مولایم ! |
هر روز به شوق دیدنت می آییم |
امروز تو را حلقه به گوشم که شود |
لبریز صدای روشنت فردایم |
8-قال الرضا علیه السلام:
«اِذَا نَزَلَتْ بِکُمْ شَدِیدَةٌ فَاسْتَعِینُوا بِنَا» |
¯هر گاه برای شما پیش آمد سختی روی داد از ما کمک و یاری بجوئید¯
مستدرکالوسائل/ج5/ص229
آنگه که زمانه ناموافق گردد |
سیمای فلک، آینه ی دق گردد |
یاری ز امام مهربان می طلبد |
آن کس که در این مقام لایق گردد |
9ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلْإِمَامُ اَلدَّلِیلُ فِی الْمَهَالِکِ، مَنْ فَارَقَهُ فَهَالِکٌ.» |
¯امام راهنمای در مهلکه هاست و هر آنکه از او جدا شود هلاک گردد¯
الکافی/ج1/ص198
خورشید هدایت و حیات است امام |
سرچشمه ی فیض و برکات است امام |
نابود شود هر که از او دور افتد |
در مهلکه ها دست نجات است امام |
10ـ قال الرضا علیه السلام:
«مَنْ حَاسَبَ نَفْسَهُ رَبِحَ وَ مَنْ غَفَلَ عَنْهَا خَسِرَ» |
¯هر که از نفس خویش حساب کشد سود می برد و هر که غفلت ورزد زیان می بیند¯
بحار الانوار/ ج 75، ص 352
دل بسته به سود این مشاغل نشوید |
پابند به این خرده مسایل نشوید |
از حاصل نفس خود حسابی بکشید |
از سود و زیان خویش غافل نشوید |
11ـ قال الرضا علیه السلام:
«عَجِبْتُ لِمَنِ اخْتَبَرَ الدُّنْیَا وَ تَقَلُّبَهَا کَیْفَ یَطْمَئِنُّ اِلَیْهَا» |
بحار الانوار/ج 75/ص450
وه! دیده چقدر مرگ ماهی ها را |
این جزر و مد و تلاطم دریا را |
دل بسته دوباره هم بر این موجاموج |
انگار که بسته دیده ی بینا را |
12ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلصَّغَائِرُ مَنَ الذُّنُوبِ طُرُقٌ اِلَی الْکَبَائِرِ مَنْ لَمْ یَخَفِ اللهَ فی الْقَلِیلِ لَمْ یَخَفْهُ فِی الْکَثِیرِ»
|
عیون اخبار الرضا علیه السلام /ج 2/ ص 180
هرگز عمل شوم، مبارک مشمار |
یک جو گنه خویشتن اندک مشمار |
سوی گنه کبیره ات تا نکشد |
این معصیت صغیره، کوچک مشمار |
13ـ قال الرضا علیه السلام:
«لَیْسَ لِبَخِیلٍ رَاحَةٌ وَ لا لِحَسُودٍ لَذَّةٌ» |
¯خسیس را آسایشی و حسود را لذتی نیست¯
تحف العقول/ ص450
بر مال کسان دوختن چشم بد است |
رزق من و تو دست خدای احد است |
از زندگی آسایش و لذت نبرد |
هر کس به دلش شعله ی بخل و حسد است |
14ـ قال الرضا علیه السلام:
«اِیَّاکُمْ وَ الْحِرْصَ وَ الْحَسَدَ فَاِنَّهُما اَهْلَکَا الْاُمَمَ السَّالِفَةَ» |
¯از حرص و حسد بپرهیزید زیرا این دو امتهای گذشته را نابود کرده است¯
از یاد مبر زمزمه های دین را |
مفهوم بلند قصه ای دیرین را |
حرص و حسد، این دو اژدها سوزانده |
امت های گذشته و پیشین را |
«سُرْعَةُ الْمَشْیِ تَذْهَبُ بِبَهَاءِ الْمُؤْمِنِ» |
¯ تند روی شکوه مؤمن را از بین می برد¯
خصال صدوق/ ص 9
از سیلی باد نقش شن می شکند |
هر جا که گلی ست مطمئن می شکند |
ای دوست شکوه و هیبتت بی تردید |
از شیوه ی رفتنی خشن می شکند |
16ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلْاَدَبُ کُلْفَةٌ فَمَنْ تَکَلَّفَ الْاَدَبَ قَدَرَ عَلَیْهِ» |
¯ادب نتیجه تحمل سختی است، هر که سختی را تحمل کند به ادب دست یابد¯
اصول کافی 1/ ص 24
راهیست که سنگلاخ و رهزن دارد |
افتادن و ماندن و شکستن دارد |
سرمنزل این راه مقام ادب است |
زین روست که ارزش رسیدن دارد |
17ـ قال الرضا علیه السلام:
«السَّفِلَةُ مَنْ کَانَ لَهُ شَیْءٌ یُلْهِیهِ عَنِ اللَّهِ تَعَالَى» |
¯فرومایه کسی است که چیزهایی دارد که باعث غفلت او از یاد خدا می شود¯
مستدرکالوسائل/ج 13/ص 269
در جامعه پست و خوار و منفور افتد |
هر کس به تعلقات منفور افتد |
سرگرم شود به آنچه دارد شب و روز |
از یاد خدای مهربان دور افتد |
18ـ قال الرضا علیه السلام:
«یَا اَیُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا اللهَ فِی نِعَمِ اللهِ عَلَیْکُمْ فَلاتُنْفِرُوهَا عَنْکُمْ بِمَعَاصِیهِ»
|
¯ای مردم تقوا را درباره ی نعمت های الهی را رعایت کنید و نعمت ها را به گناه و معصیت از خود مرانید¯
عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج2/ ص 169
ای آنکه به لب نشانده لبخندی را |
بشنو ز امام مهربان پندی را |
با معصیت و جرم و نمک نشناسی |
از خویش مران لطف خداوندی را |
19ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلْمُؤْمِنُ اِذَا غَضِبَ لَمْ یُخْرِجْهُ غَضَبُهُ مِنْ حَقٍّ» |
¯مؤمن هر گاه خشمگین شود، خشمش او را از مسیر حق منحرف نمی سازد¯
بحار الانوار/ج75/ص352
سنگینی رنج، ناصبورش نکند |
خاموش، غم زمانه نورش نکند |
خشم و غضب و خروش هم ، مومن را |
هرگز زمسیر راست، دورش نکند |
20ـ قال الرضا علیه السلام:
« اصْحَبِ السُّلْطَانَ بِالْحَذَرِ وَ الصَّدِیقَ بِالتَّوَاضُعِ وَ الْعَدُوَّ بِالتَّحَرُّزِ وَ الْعَامَّةَ بِالْبِشْرِ » |
بحارالأنوار/ج71/ ص167
در صحبت سلطان قدر، اهل حذر باش |
با دوست صمیمانه تر از دیده ی تر باش |
با دشمن خود ، تیز نشین ، فکر ضرر باش |
با عامه بشکفته چو گل های سحر باش |
21ـ قال الرضا علیه السلام:
«الْقَنَاعَةُ تَجْتَمِعُ إِلَى صِیَانَةِ النَّفْسِ وَ عِزِّ الْقَدْرِ » |
¯ قناعت همنشین کرامت و سربلندی است ¯
بحارالأنوار/ج 75 /ص 349
از سایه ی هر کفر و گناهی بگریز |
از معرض آتش تباهی بگریز |
می خواهی اگر عزیز و ایمن باشی |
از وسوسه ی زیاده خواهی بگریز |
22ـ قال الرضا علیه السلام:
«اِحْفَظْ لِسَانَکَ تَعِزُّ» |
¯زبان خود را نگهدار عزیز می شوی¯
اصول کافی/ ج 2/ ص 113
می خواهی اگر بلند گردد نامت |
آیینه ی عزت بشود فرجامت |
جز صحبت حق که روز و شب باید گقت |
ای دوست نگهدار زبان در کامت |
23ـ قال الرضا علیه السلام:
«خَاطَرَ بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَغْنَی بِرَأْیِهِ» |
¯آنکه خودرأی باشد خود را به هلاکت افکنده است¯
عیون اخبار الرضا علیه السلام ، ج 2، ص 54
هر کس که به رای خویش مغرور شود |
از ساحل امن و عافیت دور شود |
کوه است اگر ریگ روان می گردد |
پیل است اگر بشکند و مور شود |
24ـ قال الرضا علیه السلام :
«اَلْمَسْألَةُ مِفْتَاحُ الْبُؤْسِ» |
بحار الانوار/ ج 93، ص 157
بر سفره ی این و آن سخن ساز مکن |
جز درگه حق نیازت ابراز مکن |
کار تو اگر بسته بماند بهتر |
دروازه ی فقر را به خود باز مکن |
25ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلْمُذِیعُ بِالسَّیِّئَةِ مَخْذُولٌ وَ الْمُسْتَتِرُ بِالسَّیِّئَةِ مَغْفُورٌ لَهُ» |
میزان الحکمة، ج 2، ص 988
هر کس پی عیب دیگران ما افتد |
خود نیز ز چشم مردمان می افتد |
بر دفتر پرده پوش هم پرده ی لطف |
از سوی خدای مهربان می افتد |
26ـ قال الرضا علیه السلام:
«لاتَسْتَقِلُّوا قَلِیلَ الرِّزْقِ فَتُحْرَمُوا کَثِیرَهُ» |
¯روزی کم را اندک نشمارید که از روزی فراوان محروم می شوید¯
بحار الانوار/ 75/ 347
چون می رسد این فیض دمادم خوبست |
باران چه به رگبار چه نم نم خوبست |
هر روز به طرز دیگری می آید |
روزی چه اگر زیاد اگر کم خوبست |
27ـ قال الرضا علیه السلام:
«لَیْسَ لِلنَّاسِ بُدٌّ مِنْ طَلَبِ مَعاشِهِمْ فَلاتَدَعِ الطَّلَبَ» |
تا مهر و مه اند گرم گردیدن خویش |
انسان ببرد نتیجه از چیدن خویش |
بر خیز و غبار کاهلی را بتکان |
تا گل ببری به خرمن از دامن خویش |
28ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلْمُؤْمِنُ اَلَّذِی إِذَا اَحْسَنَ اِسْتَبْشَرَ وَ إِذَا اَسَاءَ اِسْتَغْفَرَ» |
¯مؤمن کسی است که چون نیکی کند شاد گردد و چون بدی کند استغفار نماید¯
آنکس که مطیع حضرت دادار است |
خوشنود به کار نیک و نیکوکار است |
چون مرتکب خطا شود می بینی |
در حالت توبه است و استغفار است |
29ـ قال الرضا علیه السلام:
«مَا هَلَکَ امْرُؤٌ عَرَفَ قَدْرَهُ» |
¯هر که قدر خویش بشناسد نابود نخواهد شد¯
بحارالأنوار/ ج72/ص66
جهل است شب و نگاه عالِم، روز است |
یک پرتو علم، آسمان افروز است |
بی معرفت نفس، به مقصد نرسی |
آنکس که شناخت قدر خود، پیروز است |
30ـ قال الرضا علیه السلام:
«اَلتَّدْبِیرُ قَبْلَ الْعَمَلِ یُؤْمِنُکَ مِنَ النَّدَمِ» |
¯تدبیر قبل از عمل، تو را از پشیمانی در امان می دارد¯
عیون اخبارالرضا علیه السلام /ج2/ ص 54کافی/ج2/ ص113
تدبیر پس از نتیجه بی تاثیر است |
چون شیر که بسته در غل و زنجیر است |
از دغدغه ی ندامت آزاد شود |
پیش از عمل آنکه صاحب تدبیر است |
31ـ قال الرضا علیه السلام:
«أَنَّ ذِکْرَ الْمَوْتِ أَفْضَلُ الْعِبَادَةِ» |
¯همانا یاد مرگ برترین عبادت است¯
بحارالأنوار/ج 75 /ص 347
تا قسمت ماست برگ برگ افتادن |
چون غنچه ز بارش تگرگ افتادن |
در زمره ی بهترین عبادات بود |
با هر نفسی به یاد مرگ افتادن |
32ـ قال الرضا علیه السلام:
«اِیَّاکُمْ وَ سُوءَ الْخُلْقِ فَاِنَّ سَیِّئَ الْخُلْقِ فِی النَّارِ لامَحَالَةَ» |
¯از بد اخلاقی بپرهیزید زیرا بد اخلاق بدون تردید در آتش است¯
عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج 1/ 34
با جان و دل این اشاره را قاب بگیر |
در اهل جهان شیوه ی مهتاب بگیر |
اخلاق بدت تو را به آتش نگشد |
با پیر و جوان طریقت آب بگیر |
33ـ قال الرضا علیه السلام:
«اِیَّاکُمْ وَ مُشَاجَرَةَ النَّاسِ فَاِنَّهَا تُظْهِرُ الْغِرَّةَ وَ تُدْفِنُ الْعِزَّةَ» |
مسند الامام الرضا علیه السلام / ج 1/ 274
هر کس که گلاویز رفیقان گردد |
بازار گرانقدری اش ارزان گردد |
جنگ و جدل افتادن سنگی است به حوض |
هر چه گل و لای آن نمایان گردد |
34ـ قال الرضا علیه السلام:
«مَنْ رَضِیَ شَیْئاً کَانَ کَمَنْ أَتَاهُ» |
¯هر که از کاری راضی باشد مثل کسی است که آنرا انجام داده است¯
عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج 1/ ص 273
فرمود رضا- بلند بادا نامش- |
- نفرین زده باد دشمن ناکامش- |
چون راضی و خشنود زکاری گردی |
انگار که داده ای خودت انجامش |
35- قال الرضا علیه السلام:
«اَلْعِلْمُ خَزَائِنُ وَ مَفَاتِیحُهُ السُّؤَالُ » |
¯دانش گنجینه ای دربسته و کلید آن سؤال است¯ .
عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج 2/ ص 28
گر رنگ طلب به حس و حالت بدهند |
گنجینه ای از علم و کمالت بدهند |
بر گنج فرو بسته ی دانش ای دوست |
باید که کلیدی از سوالت بدهند |
36ـ قال الرضا علیه السلام:
«مَنْ لَمْ یَصِلْ رَحِمَهُ لَمْ یَتَّقِ اللهَ عَزَّوَجَلَّ» |
¯هر که صله رحم نکند تقوای الهی را رعایت نکرده است¯
عیون اخبار الرضا علیه السلام / ج2/ ص 234
دلتنگی پر شکستگان را دریاب |
با سایه ی لطف، خستگان را دریاب |
می خواهی اگر خدا تو را گیرد دست |
از بهر خدای، بستگان را دریاب |
37-قال الرضا علیه السلام:
«مِنْ عَلَامَاتِ الْفِقْهِ الْحِلْمُ وَ الْعِلْمُ وَ الصَّمْتُ » |
¯همانا از نشانه های دین شناسی ،بردباری و دانش و سکوت است¯
الکافی/ج2/ ص 113
ای آنکه لباس علم را می پوشی |
در جاده ی فقه و راه دین می کوشی |
شرط است که با تلاش همراه کنی |
گنجینه ی حلم و دانش و خاموشی |
38ـ قال الرضا علیه السلام:
«لایَخَافَ عَبْدٌ اِلّا ذَنْبَهُ وَ لایَرْجُوَ اِلَّا رَبَّهُ» |
¯بنده باید جز از گناهانش نترسد و جز به خدا امید نبندد¯
عیون اخبار الرضا علیه السلام /ج 2/ ص 44
دل بر دو سه دم گرمی بازار مبند |
امید به هیچ کس بجز یار مبند |
از غیر گناه خود ز چیزی نهراس |
دل جز به خدای حی دادار مبند |
39ـ قال الرضا علیه السلام:
«لَیْسَتِ الْعِبَادَةُ کَثْرَةُ الصِّیَامِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّمَا الْعِبَادَةُ کَثْرَةُ التَّفَکُّرِ فِی أَمْرِ اللهِ»
|
در امر خداست¯
تحف العقول/ص442
تا شمع نسوخت، شعله و نور نشد |
بی سختی و رنج، گنج میسور نشد |
فرمود : عبادت خداوند ودود |
هرگز به نماز و روزه محصور نشد |
40ـ قال الرضا علیه السلام:
«اِنَّ الصَّمتَ بابٌ مِن اَبوابِ الحِکمَة» |
با خلق خداوند دو رویی بس کن |
سنگ افکنی راه نکویی بس کن |
فرمود: سکوت باب حکمت باشد |
بسیار مگو زیاده گویی بس کن |