قول و وعده
- امام علی علیه السلام فرمودند:
الْمَسْئُولُ حُرٌّ حَتَّى یَعِدَ
کسى که چیزى از او خواسته اند تا وعده نداده آزاد است.
(نهج البلاغه، حکمت 336)
شرح:
اسلام، درباره وفای به عهد سفارش بسیار کرده است. تا جایی که گفته میشود: یکی از تفاوتهای مسلمان با دیگران، در این است که مسلمان، وقتی برای انجام کاری قول بدهد، دیگر به هیچ قیمتی نباید از انجام قول وعده خود، شانه خالی کند.
بدین ترتیب، مسلمان باید به شدت مراقب قول و قرارهای خود باشد، و با بیتوجهی به عهد و وعدههایش، خود را نسبت به دستورهای اسلام، بی اعتناء نشان ندهد.
پس هرگاه، کسی از شما در خواستی کرد، نباید نسنجیده و بدون اندیشه و حساب، و عده انجام آن را بدهید. بلکه باید به خوبی فکر کنید و ببینید که آیا توانایی انجام آن را دارید یا نه. چون اگر وعدهیی بدهید و بعد، از عهده انجامش برنیائید، کسی که به او وعده دادهاید، به اطمینان قول شما، در انتظار کمک و مساعدت شما میماند، و برای حل مشکل خود، دست به اقدام دیگری نمیزند و اگر شما وعده خود را انجام ندهید، ممکن است به آن شخص و زندگی فردی و خانوادگی و اجتماعیاش، لطمههای جبرانناپذیر وارد آید و مسلمان مؤمن، هرگز راضی نمیشود تا برادر و خواهر دینیاش، بخاطر بدقولی او، لطمه ببیند.
امام علیهالسلام، برای آن که ارزش و اهمیت خوش قولی، و زشتی بد قولی را نشان دهد، در این کلام، موضوع را به شکل تازهیی مطرح کرده است. حضرت میفرماید: وقتی از شما درخواستی میشود، تا زمانی که قول انجامش را ندادهاید، آزاد هستید که انجام آن کار را قبول کنید یا قبول نکنید، اما همینکه وعده انجامش را دادید، دیگر آزاد نیستید، بلکه خود را به صورت بنده کسی درآوردهاید، که باید برایش کاری انجام بدهید.
یعنی انسان، در برابر قول و قراری که میگذارد، آنقدر مسئولیت پیدا میکند که گویی به صورت بنده قول و عهده خود در آمده است، و هیچ چارهیی، جز انجام آن ندارد.
2- امام علی علیه السلام فرمودند:
وَ قَالَ [علیه السلام] لَا یَصْدُقُ إِیمَانُ عَبْدٍ حَتَّى یَکُونَ بِمَا فِى یَدِ اللَّهِ أَوْثَقَ مِنْهُ بِمَا فِى یَدِهِ .
و درود خدا بر او، فرمود: ایمان بنده اى درست نباشد جز آن که اعتماد او به آنچه در دست خداست (وعده های خدا) بیشتر از آن باشد که در دست اوست.
(نهج البلاغه، حکمت 310)
