لایهای ماده
چسبندهای به نام موکوس، (mucus)
جداره داخلی معده و اثنی عشر را میپوشاند و این
قسمتها را از اسید محافظت میکند. اگر این لایه
آسیب ببیند، آنگاه بافت حساس زیر آن درمعرض
اسید قرار میگیرد. (در طی فرآیند گوارش مواد
غذایی، اسیدهای مخصوصی از معده تولید و ترشح
میشود.) آزردگی بافت معده و اثنی عشر توسط
اسید، موجب ایجاد زخم میشود. اولسر پپتیک
(Peptic ulcer) نامی است که به مجموعه زخمهای
موجود در معده واثنی عشر قسمت بالایی روده
کوچک) اطلاق میشود.
مقدمه
دستگاه گوارش انسان، لوله طویلی که از یک سوبه
دهان و از سوی دیگر به مخرج ارتباط دارد. این
لوله به تناسب نوع کاری که انجام میدهد به
بخشهای گوناگون تقسیم شده و هر بخش دارای
ساختار ویژهای است. مواد غذایی در حین عبور از
لوله گوارش از دهان، حلق، مری،
معده، روده کوچک، روده بزرگ و راست روده میگذرند.
در دستگاه گوارش، غدد متعددی یافت میشوند که
درعمل گوارش، دستگاه گوارش دو عمل اساسی و
مختلف را انجام میدهد که یکی گوارش، دیگری جذب
غذا میباشد. گوارش در دهان، معده و روده کوچک
و جذب اصلی در روده کوچک انجام میشود.
شیوع بیماری
زخمهای اثنی عشر نسبت به زخمهای معده شیوع
بیشتری دارند ومعمولا در افراد 20 تا 45 ساله
رخ میدهند و میزان شیوع آن در مردان نیز
بیشتر است. اما زخم معده بیشتر در افراد با
سنین بالای 50 سال دیده می شود. در انگلستان،
یکنفر از هر 8 نفر، زخم معده واثنی عشر را در
زندگی خود تجربه کرده است.
علل
شایعترین باکتری ایجاد کننده زخم، باکتری
هلیکوباکترپیلوری (Helicobacter Pylori)
میباشد. این باکتری در عفونتهای انسانی بسیار
شایع است و بانیمی از جمعیت میانسالان در
انگلستان همراه است، هر چند تعداد کمی از آنها
مبتلا به اولسر پپتیک میشوند. این باکتری توسط
آب و غذا منتشر میشود، همچنین در بزاق
دهاننیز دیده شده است و احتمال میرود که
بتواند از راه هایی مثل بوسیدن هم انتقالیابد.
این باکتری میتواند به دیواره معده چسبیده و
باعث ضعیف شدن و التهاب آن قسمتاز معده
میشود.
· داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDS)
مانندآسپرینوایبوپروفیننیز معده را مستعد
تاثیر پذیریاز اسید میکنند. (این داروها برای
درمان دردها استفاده میشوند.) این
داروهامیتوانند علاوه بر ایجاد اختلال در
لایه جوشاننده جداره معده در جریان خونرسانی
بهمعده و بازسازی سلولهای بدن نیز تاثیر گذار
باشند.
· عوامل ژنتیکی نیز در ایجاد اولسر پپتیک
دخیلند. احتمال ابتلای کسانی که سابقهخانوادگی
چنین بیماریی را دارند، به این بیماری بیشتر
میباشد.
· سیگار کشیدن و نوشیدن نوشابههای الکلی نیز
میتواند موجب چنین آزردگیهاییشود چنینی
عواملی جداره معده و اثنی عشر را آزرده
میکنند و از تولید موکوس جلوگیریمیکنند.
· استرس به علت ایجاد کننده زخم مطرح نمیشود،
بلکه باعث تشدید و زخیم شدن علائم زخمهایی که
قبلابه وجود آمده است، میگردد، شرایط
استرسزا علایم را بدتر میکند؛ زیرا معده
تحت چنین شرایطی اسید بیشتری تولید میکند.
علایم
برخی از افراد مبتلا، علایمی را از خود نشان
نمیدهند و هیچگاه درنمییابند که مبتلا به
اولسر پپتیک هستند یا برخی اوقات علائمی
چون سوء هاضمه و یا سوزش سردل را از خود
نشانم یدهند. اگر علایم در بیمار ظهور کند؛ به
قرار زیر خواهد بود:
· درد و یا سوزش در قسمت بالای شکم یا
زیرقفسه سینه که این درد هنگامی که معده خالی
است شدیدتر و بدتر میشود و بعد از غذاخوردن
بهبود مییابد و دوباره پس از چند ساعتی عود
میکند.
· درد ناشی اززخم معده با غذا خوردن بدتر
میشود.
· اشکال در بلعیدن و یا برگشتن غذای بلعیده
شده به دهان رخ میدهد.
· احساس نفخ و دل درد پس از خوردن
· تهوع و استفراغ
· کم اشتهایی و از دست دادن وزن
· درد شدید در مورد زخمهای شدید
· خونریزی
علائم خطرناک
· استفراغ خونی:به یاد داشته باشید که ممکن
است قسمتی از خون مترشحه درزخمها از سیستم
گوارشی عبور کند و به صورت قهوهای خارج شود.
· مدفوع سیاه:که نمایانگر خون ریزی از زخم
است.
· دردهای شدید و ناگهانی شکم
در صورت بروز علایم، مشکل موجود کاملا جدی است.
به یاد داشته باشید که زخم ممکن است دیواره
معده و روده را سوراخ کند و یا ممکن است مسیر
غذا را مسدود نماید پس جدی گرفتن این زخمها
الزامی است.
تشخیص
برخی اوقات خود زخم یا اسید مترشحه به عروق
موجود در معده و اثنی عشر آسیب میرساند.
· آزمایش خون:اگر عفونت هلیکوباکتر ایجاد زخم
شود، آنگاه بدن در قبال آن آنتی بادی ترشح
میکند که با آزمایش خون واندازه گیری آنتی
بادی میتوان بیماری را تشخیص داد.
· گاسترسکوپی:زخم معده و اثنی عشر را به وسیله
روشی به نام گاستروسکوپینیز میتوان تشخیص
داد. در این روش وسیلهای انعطاف پذیر را به
داخل معده میفرستندو جدار داخلی آن را مشاهده
میکنند و در صورت لزوم میتوانند همزمان
بیوپسی (نمونه برداری) انجام دهند همچنینی
میتوان عفونت هلیکوباکتر را نیز مورد بررسی
قرار داد. و در ضمن بیوپسی با میتواند در
مورد احتمال وجود سرطانی که علایم مشابهی
دارد، نیزمورد استفاده باشد.
· تست باریم:مشاهده باریم (Barium meal) که در
این مورد امکان بیوپسی وجود ندارد.
· عکسبرداری با اشعه ایکس:در این مورد هم
امکان بیوپسی نیست.
· آزمایش تنفس:آزمایش دیگر تنفس (Breath test)
است. در این آزمایش مادهایکه تاثیر شیمیایی
روی هلیکوباکتر دارد، به بیمار خورانده میشود
و در صورت وجودهلیوباکتر، در معده تغییرات
شیمیایی رخ میدهد و این مساله از طریق آزمایش
تنفس قابل بررسی خواهد بود.
درمان
اغلب تجویزآنتیبیوتیک داروهای کنترل کننده
اسید در درمان این بیماری موثر است. اگر
بیماران ناگزیر آسپیرین و یا داروهای (NSAIDS)
را به مدت طولانی مصرف کنند؛ بهتر است
به داروهایی جهت محافظت لایه جداری معده و روده
و داروهای بهبود زخم تجویز گردد. اگردرمان
دارویی کارساز نباشد، آنگاه ممکن است درمان
جراحی صورت گیرد که شامل:
1- بریدن عصب واگ (Vagotomy):که باعث کاهش
تولید اسید می گردد.
2- آنترکتومی (Anterectomy):که در این عمل،
قسمت پایین معده برداشته میشود.
3- پیلوروپلاستی (Pyloroplasty):در این عمل
تلاش میشود که اثنی عشر و روده کوچک گشادتر
شوند تا بتوانند آزادانه مواد غذای را عبور
دهند.
اگر زخم موجب سوراخ شدن معده و اثنی عشر شود.
آنگاه خون ریزی شدید رخ میدهد و اینجاست که
فوریت پزشکی ایجاد میشود. در چنین فوریتی، با
انجامگاستروسکوپی، زخمها سوزانده (کوتریزه =
Cauterization) میشوند. ممکن است همراه
با جراحی به تزریق خون نیز نیاز باشد.
پیشگیری
پیشگیری از این بیماری با ترک سیگار و الکل
میتواند صورت گیرد. افرادی که به داروهای
(NSAIDS) حساسیت مفرط نشان میدهند، بهتر است
داروهای دیگری مصرف کنند.
زخم معده
و ناراحتی های دستگاه گوارش
هلیکوباکتر و زخم
معده
در اکثریت قریب به اتفاق زخمهای معده میتوان
هلیکوباکتر را دید.
در واقع ضعف لایه مخاطی محافظت کننده معده
توسط هلیکوباکتر میتواند زمینه ساز بروز زخم
معده محسوب شود.
البته استفاده از داروهای غیر استروئیدی
غیرالتهابی موجب عدم تشخیص هلیکوباکتر و پنهان
شدن آن میگردد.
برای شناخت دقیق عامل ایجاد کننده زخم معده می
بایست بیوپسی کاملی از مخاط معده تا زخم مذکور
در یک محل معین صورت پذیرد.
بیوپسی در هنگام خونریزی معده به سبب حضور خون
انجام ناپذیر یا سخت می باشد.
تست بیوپسی اوره آز عموما در چنین مواردی
استفاده می شود با این حال استفاده از داروهای
ضد زخم میتواند با این تست تداخل داشته باشد.
در کسانی که سابقا مبتلا به زخم معده بوده اند
استفاده از آندوسکوپی یا رادیولوژی و در کنار
آنها تست سرولوژی برای شناخت هلیکوباکترالزامی
است.
زخمهای معده در 60 تا 80 % موارد آلودگی به
هلیکوباکتر قابل مشاهده اند.
هلیکوباکتر و سرطان
سرطان معده مرتبط با حضور هلیکوباکتر شناخته
شده است. البته این بدان معنا نیست که هرکس
مبتلا به هلیکوباکتر بود لزوما به سرطان معده
دچار می شود اما حضور هلیکوباکتر درمان نشده
زمینه ساز ابتلا به سرطان معده خوانده شده است
. در عین حال نژادهای زرد پوست ساکن چین و
ژاپن جزء نژادهای مستعد به ابتلا به سرطان
معده شناخته شده اند .
هنگامیکه غذا
جویده و بلعیده می شود از مری عبور کرده و سپس
وارد قسمت فوقانی و حجیم معده شده، در معده
مواد غذایی توسط شیره معده (که مرکب از
آنزیمهای هضم کننده و اسید هیدروکلریک است)
شکسته می شوند و در عین حال میکرو ارگانیسمهای
وارد شده به بدن توسط شیره مذکور از بین می
روند.
لازم به ذکر است که روزانه درون معده با حدود
نیم گالن عصاره معده شستشو داده شده و در واقع
معده محلی استریل و کاملا بدون میکروب می
باشد.
جهت محافظت ماهیچه های عضلانی معده در مقابل
تخریب توسط شیره بسیار قوی معده، لایه مخاطی
ضخیمی درون معده بوجود آمده است.
بلع موادی همچون داروهای ورم مفاصل،
ایبوپروفن، آسپیرین و الکل لایه مخاطی معده را
در برخی نقاط تخریب کرده و همین امر سبب زخم
شدن سلولهای لایه اپیتلیوم موجود در زیر موکوس
می گردد. عواملی همچون کورتیکو استروئیدها،
سیگار کشیدن و استرس موجب تشدید دردهای معده
میگردند.
مهمترین عامل جهت ایجاد زخم معده باکتری
Helicobacter pylori شناخته شده است.
Helicobacter pylori:
Hbp باکتری است مارپیچی شکل / گرم منفی / کم
هوازی / تاژکدار / متحرک
همانطور که گفتیم هلیکو باکترپیلوری باکتری
است گرم منفی و حضور آن را می توان توسط رنگ
آمیزی گرم به اثبات رساند.
* هلیکوباکترپیلوری و معده:
همانطور که ذکر شد مهمترین عامل در ایجاد زخم
و التهابات معده ای هلیکو باکتر میباشد.
هلیکو باکتر پیلوری می تواند با استقرار در
بخش آنتروم (بخش انتهایی معده با ماهیچه های
ضخیم و قوی ) سبب عفونت طولانی مدت این ناحیه
شود.
در واقع تنها باکتری که می تواند در محیط خشن
معده و در مقابل حضور شیره معده زندگی و رشد
نماید هلیکوباکترپیلوری می باشد.
این باکتری با استفاده از غذا یا آب آلوده از
راه دهان وارد معده شده و کافی است یکبار
بتواند در موکوس معده پنهان شود , در این حال
باکتری مذکور در لایه مخاطی معده مستقر شده و
توسط تازکهای برآمده, خود را در میان سلولهای
لایه مخاطی جای میدهد و یا در صورت بروز زخم
معده در ناحیه فاقد لایه مخاطی و در واقع بر
روی سلولهای اپیتلیوم معده استقرار یافته و
تاژکهای خود را در آن ناحیه فرو می برد.
برای مقابله با هلیکوباکترپیلوری سیستم ایمنی
بدن فعال می شود.
سلولهای سیستم ایمنی به آسانی به علت موکوس
ضخیم معده به این ناحیه نمیرسند.
در واقع هنگامیکه لایه موکوسی نازک شده و
گلبولهای سفید وارد این ناحیه میشوند
نمیتوانند از آن خارج شوند. به سبب درگیری
سلولهای ایمنی با هلیکو باکتر آنتی بادیهای
موجود در سرم خون که IgG & IgA می باشند بالا
میروند.
اگرچه در روند مذکور خود هلیکوباکتر ممکن است
عامل ایجاد زخم نباشد اما التهاب لایه آستری
معده که توسط هلیکوباکتر ایجاد میشود زمینه
ساز بروز زخم یا حتی ایجاد سرطان معده می
باشد.
علایم احتمالی حضور هلیکوباکترپیلوری
سوء هاضمه / سوزش سر دل / نفخ / حالت تهوع /
التهاب معده / بروز زخم اثنی عشر /
درد در ناحیه بالای شکم که یک ساعت یا بیشتر
بعد از صرف غذا مشاهده میشود.
نشانه های مذکور توسط مصرف آنتی اسیدها یا شیر
و یا داروهای کاهنده اسیدیته معده کاهش می
یابند.
درمان
در صورتیکه زخم گوارشی بعد از انجام بیوپسی یا
آندوسکوپی مشاهده نشد می توان درمان 14 روزه
را با آنتی بیوتیک ها و داروهای آنتی اسید را
انجام داد. داروهای آنتی بیوتیکی متداول
عبارتند از :
کلاریترومایسین / تترا سایکلین / مترونیدازول
/ آموکسی سیلین
در کنار آنتی بیوتیک درمانی می بایست از
داروهایی همچون بیسموت و نیز داروهای کاهنده
اسیدیته معده مثل :
رانیتیدین / سایمتدین / فاموتیدین / امپرازول
/ پنتو پرازول / لانزو پرازول استفاده کرد.
خطرات درمانی دارویی
مصرف داروی بیسموت میتواند موقتا منجر به
خاکستری رنگ شدن دهان و دندان و ایجاد یبوست و
اسهال و سیاهرنگی مدفوع بشود.
آنتی بیوتیکها نیز سبب بروز واکنشهای آلرژیک
شده و یا حتی موجب مرگ شوند.
برخی آنتی بیوتیکها مثل:
کلاریترومایسین سبب ایجاد مزه بد دهان می شود.
مترونیدازول موجب ناراحتی معده / اسهال / عدم
تعادل / خارش / بد طعمی دهان میشود.
این دارو نباید همراه با الکل مصرف شود چراکه
باعث سرخ شدن / سردرد / حالت تهوع میگردد.
در ضمن هنگامیکه آنتی بیوتیکها در دوز بالا
استفاده می شوند بعد از مدتی بیماران آلودگی
با کاندیدای ناپایدار ( آلودگی با مخمر ) پیدا
میکنند.
در هنگام درمان آلودگی هلیکوباکتر به این نکته
باید توجه نمود که هلیکوباکتر به راحتی نسبت
به کلاریترومایسین و مترونیدازول مقاوم میشود
و نباید بعد از یک دوره درمانی برای دوره های
بعد از آنها (بلافاصله) استفاده نمود.
در واقع بعد از دو هفته آنتی بیوتیک تراپی 4
هفته می بایست از درمان اجتناب کرد.
در صورتیکه هلیکوباکتر توسط آنتی بیوتیکهای
مذکور باقی ماند باید احتمال مقاومت باکتری
نسبت به آنتی بیوتیک مذکور را بررسی نمود.
تستهای تشخیصی برای شناخت آلودگی با Hbp
این تستها به دو بخش قابل تقسیمند :
الف ) تستهای مهاجم به بافت
ب ) تستهای غیر مهاجم به بافت
الف ) تستهای غیر مهاجم به بافتها عبارتند از
:
* تست تنفسی اوره (urea breath testing)
* تست آنتی ژنی مدفوع
* سرولوژی
* PCR
* تست بزاقی
* تست ادراری
ب ) تستهای مهاجم به بافتها عبارتند از :
* تست بیوپسی اوره آز
* بافت شناسی
* Brush cytology
* کشت باکتریایی و تستهای حساسیتی
الف ) تستهای غیر مهاجم به بافتها عبارتند از
:
تست تنفسی اوره ( urea breath testing)
کافی است هلیکوباکتر تنها یکبار بطور مطمئن در
موکوس پنهان شود. در چنین حالتی به وسیله
آنزیم عبور دهنده اوره آز به جنگ با اسید معده
میرود. این امر به صورت زیر انجام میپذیرد :
C = O ( NH2)2 + H2 + 2H2O ---> HCO3 + 2NH4
اساس تست UBT شناسایی هیدرولیز اوره مذکور
توسط Hbp میباشد.
در واقع تست مذکور به دو صورت انجام میشود:
* تست رادیو اکتیو 14C
* تست بدون رادیو اکتیو 13C بیکربنات اوره
هر دو تست طی 15 تا 20 دقیقه انجام شده و بها
و وقت یکسانی صرف میکنند.
تست رادیو اکتیو 14C به سبب ممنوعیت استفاده
از آن در زنان باردار و کودکان در حال حاضر کم
انجام می شود.
اما در تست بدون رادیواکتیو 13C بیکربنات اوره
ماده مذکور به صورت خوراکی از راه دهان به
بیمار داده می شود. این عمل در دو مرحله انجام
می پذیرد به این معنا که 60 دقیقه بعد از دادن
مرحله اول ماده به بیمار مرحله دوم ماده مذکور
را به بیمار می دهیم.
در این حال با بازدم بیمار و اندازه گیری CO2
و میزان اوره خروجی از وی می توان به حضور یا
عدم حضور Hbp پی برد.
آزمایش آنتی ژن مدفوع
جزء آزمایشهای ایمنی آنزیمی می باشد که با
توجه به بررسی مدفوع بیمار میتوان به حضور یا
عدم حضور هلیکوباکترپی برد.استفاده از
لانزوپرازول و بیسموت می تواند نتیجه غلط به
ما بدهد. در واقع 4 تا 6 هفته بعد از اتمام
دوره داروهای مذکور این آزمایش قابل انجام
است. رانیتیدین بر روی جواب آزمایش بی تاثیر
است. خونریزی معده و روده به سبب خون آلود
بودن مدفوع باعث بروز جوابهای نادرست گردید.
تست بزاقی
حفره دهان به عنوان مخزن هلیکو باکتر می تواند
مورد استفاده در تستها قرار بگیرد.
در واقع به علت رفلکس محتویات معده به مری و
سپس دهان هلیکوباکتر میتواند وارد دهان شود و
همین امر سبب انتقال آن توسط ارتباط دهانی می
گردد.
هلیکو باکتر موجود در بزاق و پلاک دندانی برای
تست استفاده میشود.
این تست به نسبت سایرین دقت کمتری دارد.
تست ادراری
با سنجش آنزیمهای موجود در ادرار می توان به
حضور یا عدم حضور هلیکوباکتر پی برد. حساسیت
تست مذکور بین 82 تا 90 % بوده و به انجام آن
توصیه ای نمیشود.
تست سرولوژی
توسط ELISA میتوان آنتی بادیهای IgA & IgG &
IgM را اندازه گیری نمود و در صورت بالا بودن
آنها احتمال حضور هلیکوباکتر رقم میخورد.
نتایج سرم می تواند + یا _ باشد.
حساسیت تست مذکور بین 90 تا 100% است.
در ضمن سرم می تواند در برخی از بیماران سالها
بعد از ریشه کنی هلیکوباکتر آنتی بادیهای
موجود در خون را + نشان دهد.
ب ) تستهای مهاجم به بافتها عبارتند از :
تست بیوپسی اوره آز
در تست مذکور به واسطه بیوپسی توسط یک رشته
مخصوص و ظریف آندوسکوپی در مدت یک ساعت حضور
یا عدم حضور هلیکوباکتر تعیین می شود.
در این تستها شناسایی نمونه ها از طریق یک
نوار معرف با شاخص PH و یک لایه حاوی اوره بر
روی نوار انجام می پذیرد.
بافت شناسی
با نمونه برداری و بررسی بافت معده میتوان به
حضور هلیکوباکتر پی برد.
در این آزمایش می توان حضور التهاب معده را
مشاهده نمود و یا در صورت لزوم ردیابی meta
plasia ( تغییر غیر قابل برگشت بافت معده یا
روده به بافت دیگر ) را بررسی نمود.
مشکلات موجود در بیوپسی عبارتند از :
- تراکم هلیکوباکتر در نقاط مختلف معده متفاوت
است و می تواند منجر به نمونه گیری غلط شود.
- در صورتیکه بیماران داروهای ضدترشحی مصرف
کرده باشند نتایج نادرستی به ما میدهد.
ارتباط هلیکوباکترپیلوری با سایر بیماریها
هلیکوباکتر و زخم اثنی عشر
در73 % از بیماران مبتلا به زخم دوازدهه حضور
هلیکوباکتر توسط تست بیوپسی اوره آز تایید شده
و تنها در 23 % از بیماران مبتلا هلیکوباکتر
گزارش نشده است.
تحقیقات نشان می دهد که آلودگی با هلیکوباکتر
در معده میتواند مستقیما موجب رشد زخمهای اثنی
عشر شود.
بیماری گاستریت
یا ورم معده چیست؟
گاستریت یا ورم معده به حالتی گفته میشود
که در آن معده دچار التهاب یا عفونت خفیف
در لایه مخاطی میشود و معمولا به دو حالت
ورم معده شدید یا مزمن بروز میکند. به گزارش
ایسنا گاهی اوقات ممکن است ورم معده در صورت
طولانی شدن منجر به زخم سطحی معده شود. -چه
عواملی باعث بروز گاستریت میشوند؟ کشیدن
سیگار، زیادهروی در خوردن بویژه مصرف مواد
غذایی که به سادگی قابل هضم نیستند، ترشح بیش
از اندازه اسید معده که اغلب در نتیجه مصرف
نوشیدنیهای الکلی صورت میگیرد، ابتلا به
عفونتهای باکتریایی یا عفونتهای ویروسی
که این نوع از ورم معده ممکن است مسری
باشد، مصرف زیاد کافئین و مصرف برخی از
داروها مانند آسپرین، داروهای ضدالتهابی
غیراستروییدی، استرس، رژیم غذایی
نامناسب، ابتلا به برخی از بیماریها که
باعث کاهش مقاومت میشوند، خستگی یا کار
زیاد و در نهایت وجود باکتری هلیکوباکتر
پیلوری در معده همگی میتوانند از عوامل بروز
بیماری گاستریت باشند. همچنین گاهی اوقات
گاستریت پس از انجام یک عمل جراحی مهم یا یک
آسیب روحی، سوختگی یا ابتلا به عفونتهای شدید
بروز میکند. برخی از بیماریهای خاص نیز
مانند کمخونی شدید، اختلالات دستگاه ایمنی
خودکار موجب ابتلا به گاستریت میشود. لازم به
ذکر است که گاهی مصرف برخی از مواد تحریک
کننده مانند ادویهها یا غذاهای آلرژیزا نیز
میتواند این مشکل را تشدید کند. -علایم
بیماری گاستریت کدامند؟ شایعترین علائم این
بیماری درد شکمی و دل پیچه، سیاه شدن
اجابت مزاج در اثر خونریزی گوارشی، احساس
سوزش در بالای شکم و گاهی استفراغ،
بیاشتهایی، تب، ضعف، تورم شکم، درد تند،
مبهم و یا آزاردهنده در قفسه سینه، احساس
اسید معده در دهان و ندرتاً اسهال است.
گاستریت همچنین با آروغ یا نفخ همراه است.
علاوه بر این در گاستریت حاد علائمی چون
کوفتگی، احساس پر بودن معده، سر درد، سر گیجه،
تشنگی شدید، تنفس تند، کشیدگی شکم، حساس و سفت
شدن شکم مشاهده میشود. در گاستریت مزمن ممکن
است اختلال در حرکت معده و بروز علائمی چون
علائم زخم معده بروز کند. - چگونه میتوان از
ابتلا به گاستریت پیشگیری کرد؟ اگرچه شما
همیشه نمیتوانید مانع از بروز عفونت ناشی از
باکتری هلیکوباکتر پایلوری شوید اما توصیههای
زیر برای کاهش خطر ابتلا به گاستریت مفید
هستند. یکی از راههای مهم پیشگیری از بروز این
بیماری رعایت کردن حد تعادل در خوردن و
آشامیدن است. هوشمندانه غذا بخورید. اگر اغلب
اوقات هضم غذا برای شما دشوارست، تعداد
وعدههای غذایی را اضافه کرده اما از حجم غذا
در هر وعده بکاهید. از مصرف مواد غذایی که
دریافتهاید معده شما را تحریک میکنند مانند
غذاهای ادویهدار، مواد خوراکی اسیدی، غذاهای
سرخ کرده و یا پرچرب پرهیز کنید. همچنین به
خاطر داشته باشید، بویژه کسانی که مستعد ابتلا
به ورم معده هستند نباید وعدههای غذایی را
فراموش کنند و باید برای هر روز برنامه غذایی
منظمی را دنبال کنند. از مصرف نوشیدنیهای
الکلی بپرهیزید چراکه الکل باعث تحریک پذیری و
ساییده شدن لایه مخاطی معده شده و در نهایت
منجر به التهاب و خونریزی معده میشود. سیگار
نکشید. کشیدن سیگار در لایه محافظ معده اختلال
ایجاد کرده و معده را مستعد ابتلا به گاستریت
و همچنین زخم معده میکند. سیگار در عین حال
اسید معده را افزایش میدهد، بهبود معده را به
تاخیر میاندازد و یکی از فاکتورهای مهم خطرزا
در ابتلا به سرطان معده است. حتیالمقدور از
مصرف داروهایی که معده شما را ناراحت
میکند، خودداری کنید. نوع داروی مسکنی که
استفاده میکنید تغییر دهید. اگر برایتان
مقدور است از داروهایی چون آسپرین و ایبوبروفن
استفاده نکنید. این قبیل داروها می توانند
منجر به التهاب معده شده و تحریکات موجود در
معده را تشدید کنند. در عوض می توانید از
مسکنهای حاوی استامینوفن مصرف کنید. در مورد
مصرف داروی مناسب همچنین می توانید با پزشک
مشورت کنید تا بهترین راهحل را در اختیار شما
قرار دهد. در صورتی که میدانید چه عواملی
میتواند در شما باعث بروز یا تشدید این حالت
شود باید آن عامل را حذف کنید که معمولاً در
این صورت ظرف چند روز بهبودی حاصل میشود. -
راههای درمان بیماری گاستریت کدامند؟ درمان
گاستریت بستگی به عامل خاص بروز آن دارد و
ممکن است شامل تغییر در نحوه زندگی، مصرف دارو
و یا در موارد بسیار نادر انجام جراحی برای
درمان بیماری و یا حالت خاصی که منجر به ورم
معده شده است، باشد. تشخیص این بیماری با
استفاده از روش آندوسکوپی و دیدن درون
معده انجام میگیرد. در این روش یک لوله
انعطافپذیر از مری به داخل معده هدایت
میشود. به هنگام آندوسکوپی امکان دارد
تکه کوچکی از بافت از مخاط معده برداشته
شود و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده
شود. هدف از استفاده از این روش رفع علایم
و حذف دارو یا مادهای است که باعث
ناراحتی معده میشود. در صورت بروز
خونریزی زیاد ممکن است نیاز به بستری
کردن وجود داشته باشد. برای ناراحتی و درد
خفیف میتوان از داروهای خنثیکننده اسید
یا استامینوفن استفاده کرد اما از آسپیرین
استفاده نکنید. امکان دارد سایر داروها مثل
داروهای بهبود دهنده زخم نیز تجویز شوند.
در روز اول حمله ورم معده غذاهای جامد
نخورید. مرتباً مایعات و ترجیحاً شیر یا آب
بنوشید. تدریجاً رژیم غذایی عادی خود را از
سر گیرید، اما از غذاهای داغ و پر ادویه،
الکل، قهوه و غذاهای اسیدی پرهیز کنید تا
زمانی که علایم کاملاً برطرف شوند. در
پایان به خاطر داشته باشید که مشکلات گوارشی
از بهم خوردگی ساده معده گرفته تا سرطان معده
می توانند به دلایل بسیاری از جمله شکل زندگی
که ما انتخاب میکنیم و برایمان قابل کنترل
است، بروز کنند. در مجموع باید دستگاه گوارش
را سالم نگه داشت که در این زمینه میتوان از
توصیههای پزشکان کمک گرفت. مهمترین
توصیههایی که میتواند شما را در این زمینه
یاری دهد داشتن عادات تغذیهای مناسب، نگه
داشتن وزن در حالت سالم و طبیعی، ورزش کردن به
اندازه کافی و البته کنترل کردن استرس و
فشارهای روانی روزانه است.